Exclusive

Historie

min

Mnie tu ratowano rok temu, a teraz ratują moją przyjaciółkę

Często widzę posty w mediach społecznościowych krytykujące przymusowe imigrantki za chodzenie do fryzjera i robienie sobie paznokci. Ja uważam wręcz przeciwnie: dobrze, że to robią. Jak Ukrainki w Toronto stworzyły wyjątkową przestrzeń dla kobiet.

Anna Palenczuk

Zdjęcie: Shutterstock

No items found.

Zostań naszym Patronem

Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy.

Dołącz

Ukraińcy na Bloor Street

Piątek. Wychodzę z metra na Bloor Street, szczególne miejsce dla każdego Ukraińca mieszkającego w Toronto.

Historyczna część długiej ulicy rozciąga się z zachodu na wschód: to ukraińska dzielnica, a pierwsze domy zbudowano tu ponad sto lat temu. Ukraińscy przedsiębiorcy bardzo lubią to miejsce: sklepy, salony piękności, apteki, kawiarnie serwujące serniki "po naszemu" — wszystko dla tych, którzy tęsknią za swoją ojczyzną.

Ale teraz nie chodzi tylko o biznes. Już drugi rok dzielnica Bloor West Village jest miejscem spotkań przybyszek z Ukrainy: kobiet w połogu i matek z dziećmi.

Jest wczesny ranek. Spotykam moją sąsiadkę Irinę w Bloor West. Nasze młodsze dzieci chodzą do tego samego przedszkola, a starsze do ukraińskiej szkoły. Iryna i jej rodzina przeprowadzili się do Toronto kilka miesięcy temu. Początkowo wyjechali z Ukrainy do Izraela i tam zaczęli stawać na nogi, ale z powodu ciągłego poczucia zagrożenia zaczęli szukać kolejnego schronienia. To sprawia, że myślę, że Ukraińcy mają teraz kolejną supermoc: zdolność przewidywania wojny. Przed inwazją na pełną skalę Ira była dyrektorem dziecięcego studia artystycznego w Kijowie, a w Toronto nauczyła się nowego zawodu - manikiurzystki.

Jesteśmy w drodze do Ukraińsko-Kanadyjskiej Służby Społecznej, organizacji pozarządowej, która zapewnia doradztwo i usługi ukraińskim migrantom przymusowym i innym wrażliwym grupom. Organizują różne seminaria, kursy językowe i powiesili tablicę ogłoszeń, na której można znaleźć anonse o zakwaterowaniu, kucharzach, niani, informacje o wydarzeniach społecznych itp.

Ale my mamy inny plan. Mijając ludzi w holu żywo dyskutujących o ofertach pracy, schodzimy po schodach do piwnicy i znajdujemy się w przestrzeni Ukraińskich Mam w Toronto, to projekt Bocian.

To miejsce jest prawdziwym kołem ratunkowym dla nowo przybyłych kobiet z Ukrainy. Mnie tu ratowano rok temu, a teraz ratują moją nową przyjaciółkę Irynę. Można stąd między innymi zabrać potrzebne ubrania, rzeczy czy zabawki dla dzieci. Za darmo, bez rejestracji, bez kolejek i bez poczucia upokorzenia.

Kobieta w ciąży dostała fotelik samochodowy. Zdjęcie autorki

Siostrzeństwo

Pomieszczenie jest niewielkie, ale każdy centymetr przestrzeni zajmują ważne rzeczy. Na stołach stoją pudła z ubrankami, oznaczone wszędzie jako "chłopcy", "dziewczynki 0-3 miesiące", "3-6 miesięcy", "6-12 miesięcy", "5 lat" itd.

Pod stołami foteliki samochodowe, chodziki, wanienki i zabawki. Osobne półki zajmują dziecięce buciki. Wokół krąży wiele kobiet, niektóre sortują torby z rzeczami, które właśnie ktoś przyniósł. "Musimy posortować wszystko tak szybko, jak to możliwe, ponieważ spodziewamy się nowych przybyszów w ciągu najbliższych kilku dni" - wyjaśnia Anna, stara znajoma.

Projekt ma swoich fanów. Na przykład jeden mężczyzna nieustannie zbiera różne dziecięce rzeczy z ulic, które ludzie zostawiają przed swoimi domami i przynosi je do spiżarni. Pomagają wszyscy, zarówno Ukraińcy, jak i ludzie innych narodowości. "Od dawna nikogo o nic nie prosimy, a paczki wciąż przychodzą. Kiedy przeprowadziłam się do Toronto z Buka, gdy byłam w ciąży, tutaj, w Bocianie, znalazłam przydatne kontakty, porady i wszystko, czego potrzebowałam dla mojego nienarodzonego dziecka. I przyjaciół z całej Ukrainy. Dzielimy się swoimi historiami, rozmawiamy o dzieciach, przedszkolach, problemach osobistych i trudnościach w znalezieniu pracy. Mój Bocian to wyjątkowa przestrzeń, miejsce siły, gdzie kobiety inspirują kobiety, gdzie panuje siostrzeństwo. Gdzie czujemy wdzięczność i potrzebę zrobienia czegoś dla innych.

Ukraińskie mamy w Toronto. Zdjęcie z prywatnego archiwum

Podchodzę do dziewczyny z Charkowa, ma na imię Valeria. Sortuje dziecięce czapki do pudełek: zimowe do jednego, wiosenne do drugiego.

"Wyjechałam do Kanady, gdy byłam w 36 tygodniu ciąży, z mamą i najstarszym dzieckiem. Izyum, gdzie mieszkaliśmy, było już pod okupacją.

W dniu, w którym nasz samolot wylądował w Toronto, mój ojciec zginął na froncie. Brał udział w walkach o Izium. Nie mógł się doczekać dnia, w którym miasto zostanie wyzwolone. I dnia, w którym po raz drugi zostanie dziadkiem

Urodziłam w żałobie po nim na początku lipca 2022 roku.

Świętowaliśmy jego urodziny i stypę w tym samym czasie. A potem dowiedziałam się o śmierci ponad setki moich przyjaciół. Wydawało mi się, że moje serce się zatrzymało" — mówi.

Valeria rozmawia ze mną, sortując kapelusze i doradzając innym kobietom, które przyszły wybrać ubrania. Dziś jest wolontariuszką w Bocianie, a jej dzieci uczęszczają do przedszkola.

— Wolontariat w Bocianie to najlepsza terapia, ratuje mnie przed złymi myślami. Pamiętam, jak uciekaliśmy spod ostrzału: była zima, a ja w plecaku miałam tylko pieluszki dla mojego nienarodzonego dziecka. Bałam się, że w czasie wojny nie będę mogła ich nigdzie kupić. A potem okazało się, że moja najstarsza córka w ogóle nie ma ubrań, wyobrażasz sobie, jak się beształam za te pieluchy! Oczywiście nie zabrałam ich do Kanady. Na szczęście było wszystko, czego potrzebowałam zarówno dla starszej, jak i dla malucha. A teraz przywożę tu wszystkie rzeczy, z których wyrastają moje dzieci. Kanadyjczycy zazwyczaj wystawiają rzeczy, których nie potrzebują, na ulicę przed swoimi domami lub w Internecie. Jest wiele grup online, które wymieniają się rzeczami, od ubrań po meble — wyjaśnia Valeria i biegnie komuś pomóc. A ja idę na kawę z jedną z założycielek stowarzyszenia ukraińskich mam w Toronto.

Spotkanie młodych matek i administratorek grupy Ukraińskie Mamy w Toronto. Zdjęcie z prywatnego archiwum

Ukraińskie mamy w Toronto i nie tylko

Anna mieszka w Toronto od 20 lat i wraz z mężem wychowuje syna, który urodził się tutaj i teraz z dumą nazywa siebie "kanadyjską Ukrainką". Ukraińskie Mamy w Toronto to społeczność stworzona przez ukraińskie matki i kobiety w Toronto w 2015 roku, rok po tymczasowej okupacji Krymu. Od tego czasu grupa działa w różnych obszarach, w tym:

Zapewnianie emocjonalnego i społecznego wsparcia kobietom podczas ich adaptacji w nowym kraju;
Rozwiązywanie problemów domowych, wspólne radzenie sobie z codziennymi trudnościami;
Pomoc w znalezieniu pracy i rozwijanie możliwości dla ukraińskich kobiet w Kanadzie;
Wsparcie macierzyńskie i inne aspekty mające na celu rozwój społeczności.

Później na bazie społeczności powstał projekt Bocian. Anna Heichuk, Julia Merkulova i Tanya Maksymenko poświęcają swój czas, aby pomóc imigrantką z Ukrainy w przesiedleniu, adaptacji i poszukiwaniu pracy, a w razie potrzeby towarzyszą kobietom w szpitalach i podczas porodu.

Od momentu założenia Ukraińskich Mam w Toronto do rozpoczęcia inwazji na Ukrainę na pełną skalę, grupa liczyła około 4000 kobiet. Dziś to prawie 14 tysięcy kobiet

— W pierwszym miesiącu wielkiej wojny kobiety w ciąży z Ukrainy zaczęły do nas masowo przyjeżdżać, chcąc rodzić bezpiecznie. W tamtych czasach nie było CUAET (specjalny program wprowadzony przez rząd Kanady dla obywateli Ukrainy z powodu inwazji Rosji na pełną skalę — red.), co oznaczało, że nie mogły uzyskać ubezpieczenia zdrowotnego, które pozwoliłoby im rodzić za darmo. Chcieliśmy pomóc. Nasza przyjaciółka, Ukrainka, pracuje w szpitalu Mt. Sinai w Toronto, gdzie znajduje się oddział położniczy. Porozmawiała z dyrekcją i szpital zgodził się przyjąć rodzące Ukrainki - wspomina Anna. — Tak urodził się Bocian.

Na zewnątrz pada deszcz, a kawiarnia, w której z nią siedzimy, ma duże panoramiczne okna. Rozgrzewamy się gorącą kawą, ciesząc się chwilą. Rozmowa toczy się powoli.

— Myślałyśmy, że Bocian będzie małym projektem wsparcia, że będziemy zbierać dziewczyny raz w miesiącu, konsultować się, dzielić doświadczeniami itp. Okazało się jednak, że potrzebowałyśmy pomocy na co dzień. Kobiety często przychodziły do nas w ostatnich miesiącach ciąży, nie znając angielskiego i nie rozumiejąc, jak działa system medyczny w Kanadzie. Musiały się zarejestrować, przejść wszystkie badania, urodzić, a po porodzie mówiono im: "Musisz pokazać swoje dziecko pediatrze trzeciego dnia". A gdzie znaleźć pediatrę? Więc pomagamy im sobie z tym wszystkim poradzić".

Anna Heychuk w szpitalu położniczym z Tetianą, którą tam urodziła. Zdjęcie z prywatnego archiwum

Od czasu do czasu naszą rozmowę przerywają liczne telefony: "tu konsultant ds. migracji", "tu ze szpitala położniczego", "tu kobieta, której mąż jest oprawcą, musimy ją przenieść do schroniska". Anna ma dobre doświadczenie w zarządzaniu: w swojej głównej pracy na uniwersytecie koordynuje wizyty międzynarodowych delegacji i organizuje wydarzenia. Jak sama przyznaje, te umiejętności bardzo pomagają jej w pracy wolontariackiej.

Tutaj stworzyłam i pielęgnuję moją Ukrainę. Pomagam konkretnym ludziom i czuję, że w ten sposób pomagam sobie, co ułatwia mi okiełznanie wewnętrznego niepokoju

— Grupa Ukraińskich Mam w Toronto to platforma, na której ludzie uczą się również tolerancji. Często widzę posty w mediach społecznościowych krytykujące przymusowe imigrantki za chodzenie do fryzjera i robienie sobie paznokci. Ja uważam wręcz przeciwnie: to dobrze, że to robią. Dla niektórych kobiet dbanie o swój wygląd jest być może sposobem na złapanie życiowej równowagi. To kobiecość, którą chcą w sobie zachować pomimo wszystkiego, co dzieje się wokół nich. Nasze kobiety i dzieci za granicą są jak kiełki walczące o przetrwanie, kiełkujące między kamieniami — mówi Anna.

Dodaje, że w społeczności kobiet w Kanadzie często używa się słowa "siostrzeństwo".

W Kanadzie Anna nauczyła się prosić o pomoc. Nieukrywanie swojej wrażliwości nie jest słabością, ale siłą. Tego właśnie uczy inne kobiety szukające schronienia przed wojną na Ukrainie.

Ukrainka to silna kobieta. A razem stanowią siłę, której nie można pokonać.

Data publikacji:

22.2.2024

No items found.

Ukraińcy za granicą

Kanada

Ciąża

Р Е К Л А М А

Dołącz do newslettera

Thank you! Your submission has been received!

Oops! Something went wrong while submitting the form.

Anna Palenczuk

Bucza | Toronto

Ukraińska producentka filmowa, scenarzystka i założycielka 435 FILMS, firmy producenckiej, która wyprodukowała filmy fabularne i dokumentalne reżyserów: Mantas Kvedaravičius, Vitaliy Mansky, Oleg Sentsov, Akhtem Seitablaev, Maciek Hamela, Korniy Hrytsiuk i Tonya Noyabrina. Prezentowano je na festiwalach: Berlinale, Festival de Cannes, Hot Docs, TIFF, Sheffield DocFest, PÖFF, IDFA, KVIFF, OIFF, Millennium Docs Against Gravity, etc. Wyprodukowała indyjski hit "RRR" w reżyserii S.S. Rajamouli, który zdobył Złoty Glob i Oscara w 2023 roku.
Obecnie mieszka w Kanadzie (Toronto), gdzie rozwija działalność ukraińsko-kanadyjskiej społeczności filmowej i pracuje nad ukraińskimi projektami filmowymi.

R E K L A M A

Zostań naszym Patronem

Nic nie przetrwa bez słów.
Wspierając Sestry jesteś siłą, która niesie nasz głos dalej.

Dołącz

Poprzedni post

Następny post

Historie

Oryna ma 33 lata. Jest wolontariuszką, współzałożycielką fundacji „Patroni zdrowia”, która pomaga rannym żołnierzom i cywilom. W 2022 roku chciała zaciągnąć się do wojska, ale na polsko-ukraińskiej granicy zobaczyła, że bardzo potrzebni są wolontariusze, więc zaczęła pomagać. Tam też, na granicy, dowiedziała się o swojej diagnozie. Od tego czasu, nie przerywając pracy dla fundacji, leczy się, przeszła też przeszczep szpiku kostnego. Nadzieja na wyzdrowienie nie trwała jednak długo. Po trzecim nawrocie choroby lekarze zalecili leczenie paliatywne.

Teraz Oryna przygotowuje się w Niemczech na śmierć. Ćwiczy, hoduje rośliny i prowadzi bloga o swoich ostatnich dniach. Opisuje w nim, co czuje, jak postrzega reakcje ludzi na chorobę, jakie zmiany zachodzą w niej samej i dlaczego tak ważne jest, by nauczyć się rozmawiać o śmierci z najbliższymi.

Podciąganie i taniec to mój protest

– Nie wolno mi już ćwiczyć na drążku ani tańczyć, ale i tak to robię – mówi Oryna. – Przebywanie wśród ludzi jest dla mnie niebezpieczne, bo mój układ odpornościowy prawie już nie funkcjonuje. Każda infekcja może zagrozić mojemu życiu. Muszę się ukrywać, nigdzie nie wychodzić, nosić maskę. To, że łamię zakaz i wybieram podciąganie się i taniec, jest moim protestem. Zmęczyło mnie nierobienie tego, czego tak bardzo chcę.

Czasami życie z chorobą jest takie, że już nie chcesz, by trwało. Niedawno moja znajoma umierała na raka w hospicjum. Jej życie trwało, ale była już tak zmęczona ciągłym bólem, że pytała: „Dlaczego na śmierć trzeba czekać tak długo?”

Zawsze prowadziłam aktywny tryb życia, uprawiałam sport, biegałam w ultramaratonach na 100 i więcej kilometrów, także w górach. To były duże obciążenia, ale mnie się podobało. Zawsze też dużo tańczyłam – zawodowo tańce ludowe w Polsce, w zespole „Mazowsze”. Przed chorobą często jeździłam też z przyjaciółmi na wspinaczkę skałkową. Byłam ciągle w ruchu. A w ciągu 3 lat choroby udało mi się przebiec zaledwie 6 kilometrów. Nie porównuję już jednak tego z tym, co było kiedyś. To nie miałoby sensu.

– Kiedy wybuchła wielka wojna, byłam na wakacjach w Brazylii. Dowiedziawszy się o tym, zmieniłam bilet, żeby szybciej wrócić do Ukrainy – chciałam wstąpić do wojska. Gdy dotarłam do polsko-ukraińskiej granicy, zobaczyłam chaos. A ponieważ znam polski, zostałam, by pomóc.

Wkrótce poczułam znaczne osłabienie. Poszłam do lekarza, a ten zlecił mi badania. Szybko zadzwonili z laboratorium i zaprosili na wizytę. Powiedzieli: „Masz ostrą białaczkę, nie ma czasu do stracenia, natychmiast jedź do szpitala, zorganizowaliśmy ci łóżko”.

Bliscy i rodzina nie chcieli w to wierzyć. Zawsze byłam bardzo aktywna, prowadziłam zdrowy tryb życia, prawidłowo się odżywiałam, nie jadłam mięsa. Dlatego ta choroba była dla wszystkich jak grom z jasnego nieba. Wysłano mnie na leczenie do Niemiec, gdzie miałam przeszczep szpiku kostnego. Ale nie pomogło.

Sama też długo nie mogłam w to uwierzyć. Stadia akceptacji przeplatają się u mnie się ze stadiami targowania się i zaprzeczania. Kiedy leżysz w łóżku, bardzo trudno ci pogodzić się z sytuacją

Choroba odbiera kontrolę

Kiedy mówią mi: „Nie poddawaj się, walcz”, „Jesteś taka silna, na pewno dasz radę”, zazwyczaj już nie reaguję. Nieprzyjemnie słyszeć takie słowa. Odczuwam to jako dodatkową odpowiedzialność, a nawet presję. Wiem, że ludzie próbują mnie w ten sposób wesprzeć, dać do zrozumienia, że szczerze wierzą w moje wyzdrowienie. Ale ja nie kontroluję swojej choroby. Ani śmierci.

„To nie jest walka, bo tu nie ma przeciwnika. Nie mogę walczyć ani negocjować, to tak nie działa”

Nie wiem, co dzieje się z moim organizmem, jak szybko rozwija się choroba, nie mam na to wpływu – ani swoim nastawieniem, ani przekonaniami. To nie jest walka, bo tu nie ma przeciwnika. Nie mogę walczyć ani negocjować, to tak nie działa. Jedyne, co mogę zrobić, to wybrać, czy się leczyć, czy nie.

I nie zawsze wybór leczenia oznacza kontynuację walki, tak jak wybór dobrowolnego odejścia z życia nie oznacza poddania się. To bardzo trudna decyzja, która wymaga ogromnej siły

Był moment, kiedy myślałam o samobójstwie. Ono wydawało mi się czymś, nad czym mam kontrolę. Nie podoba mi się, że powoli gasnę, a ludzie wokół mnie muszą robić wszystko za mnie. Rozmawiałam o tym ze swoją psychoterapeutką. Oczywiście bałam się, bo w myśl prawa lekarz ma obowiązek poinformować odpowiednie służby, że pacjent planuje popełnić samobójstwo. Ale moja psycholożka odpowiedziała: „Dobrze. W takim razie musisz jechać do Szwajcarii”. Nie powiedziała niczego w stylu: „Życie jest piękne, świeci słońce”. To jej „dobrze” mnie wtedy podtrzymało.

W Szwajcarii dozwolona jest eutanazja bierna [samobójstwo wspomagane, kiedy pacjent sam decyduje o śmierci, ale przy asyście lekarzy – red.]. Moja znajoma, która przebywała w hospicjum, wspominała, że zaproponowano jej coś podobnego do uśpienia farmakologicznego. Kiedy dowiedziałam się o tej możliwości, poczułam spokój. Dobrze jest mieć wybór – odejść z godnością.

Frazy, których nie powinno być

Zapisuję frazy, które ludzie wypowiadają do mnie lub do innych pacjentów chorych na raka. Mam znajomą, której mąż też miał nowotwór; zachorowaliśmy w tym samym czasie. Pewnego razu powiedziała mi: „Och, przestań już udawać! Wracaj do zdrowia”. Bardzo mnie to poruszyło. Jej mąż zmarł niedawno.

Ludzie piszą też w komentarzach: „Hej, patrz, nadeszła wiosna! Wyjdź już z tego szpitala, przejdź się”. Nie wiem, dlaczego tak piszą. Czy to taka motywacja?

Myślicie, że nie mam ochoty wyjść na ulicę i się przejść? To nie dodaje otuchy, to obraża. Człowiek i bez was wiele znosi, na przykład ból. A ty jeszcze mówisz, że „ona źle się zachowuje”

Odkąd zaczęłam prowadzić bloga, ciągle dostaję rady. „Soda pomaga na wszystkie rodzaje raka. To klucz do wszystkiego”, „Korzenie mniszka lekarskiego pomogą”, „Trzy święte korzenie”. I jeszcze magiczne bębny, różdżki, połączenie z neosferą… Nie jestem pewna, czy ludzie, którzy proponują leczenie poprzez kontakt z neosferą, w ogóle wiedzą, co to jest neosfera. Ale sprzedają ten pomysł innym, a ci go kupują. Mając tak straszne diagnozy, ludzie często są skłonni wierzyć w cuda. Niestety tracą tylko cenny czas.

Oczywiście piszą też do mnie, żebym czytała Biblię. I o klątwach rodowych. Mojej znajomej powiedzieli na przykład, że ma raka dlatego, że nie urodziła dziecka (drugiego czy trzeciego). Bo jej kobieca energia, która miała przejść na dziecko, przeszła na chorobę.

Mam też subskrybentkę na YouTube, która komentuje każdy mój film. Pisze, że rak nie istnieje. Radzi mi, bym przestała bać się choroby, a wtedy wszystko się ułoży.

Inna ciekawa rzecz – horoskopy. Ktoś napisał mi, że choruję, bo nie otworzyłam, ale przeciwnie, zamknęłam jakieś swoje karty

Znam przypadki kiedy osoba chorowała i nie poddała się operacji, bo według horoskopu czas na operację był niekorzystny. Tymczasem onkologia dotyczy choroby, która nie czeka. Bardzo często operacja jest potrzebna „na wczoraj”.

Rak i śmierć nie mogą być tabu

O raku i śmierci mówimy bardzo mało. Na ten temat w sieci jest niewiele treści w języku ukraińskim. Kiedy zachorowałam, bardzo mi ich brakowało. Chciałam przeczytać historie ludzi, którzy zmagali się z tą samą chorobą, poznać ich doświadczenia. Kiedy kwestia śmierci stała się dla mnie aktualna, szukałam w Internecie informacji, jak się na nią przygotować, co należy zrobić. Znalazłam jedną kobietę, która o tym opowiadała, i dzięki jej słowom poczułam ulgę. Wtedy pomyślałam, że warto założyć bloga i opowiadać o własnych doświadczeniach. Być może to komuś pomoże.

Bo śmierć i tak przyjdzie do każdego. Obecnie w Ukrainie umiera tak wiele osób... Przy tym nadal nie umiemy rozmawiać o śmierci. Znajoma opowiadała, że kiedy jej ojciec chorował na raka, wszyscy wokół (w tym on sam) udawali, że nic się nie dzieje. Mówiła, że to było bardzo dziwne, że w rodzinie brakowało jej rozmów o chorobie. Dlatego teraz przeżywa ze mną doświadczenie, którego wtedy nie miała.

Są też ludzie, którzy nie tylko unikają rozmów o raku i śmierci, ale wręcz ukrywają to przed bliskimi. Znam historię, kiedy ludzie przeprowadzili się do innego miasta, by sąsiedzi nie dowiedzieli się, że członek ich rodziny ma raka. Dlatego prowadzę swojego bloga. Może ktoś w końcu porozmawia z bliskimi. Może zrozumie, że ten temat nie powinien być tabu.

Weterani to nie „biedni ludzie”

Nawet teraz nadal kieruję fundacją. To mój wkład we wspólną sprawę. Ale to kierowanie staje się coraz trudniejsze. Z powodu choroby nie robię tego tak skutecznie, jak kiedyś. Szukam kogoś, kto mnie zastąpi.

Byłabym szczęśliwa, wiedząc, że ta ważna sprawa będzie się rozwijać i nie zakończy się po mojej śmierci

Współzałożycielką fundacji „Patroni zdrowia” zostałam wiosną 2022 roku. Wtedy wpadłam na pomysł, by bezpośrednio wspierać rannych żołnierzy i cywilów w Ukrainie. Zrazu była to tylko inicjatywa, fundację zarejestrowaliśmy później. Na początku inwazji było wielu chętnych do pomocy, udało nam się zebrać zespół. Teraz wolontariuszy jest mniej – niektórzy zostali zmobilizowani, inni po prostu odeszli. W fundacji pozostały cztery osoby. Jej głównym zadaniem jest rehabilitacja po odniesionych ranach. Pomogliśmy ponad stu żołnierzom.

Ludzie zwracają się do nas również o pomoc prawną, pomoc w przypadku utraty dokumentów, proszą o skontaktowanie ich z placówkami służby zdrowia, poszukują możliwości rehabilitacji, proszą o przetłumaczenie dokumentów itp. Za wszystko to płacimy. Mamy stałych patronów, którzy co miesiąc przekazują nam niewielkie kwoty. Czasami ogłaszamy zbiórki na konkretne cele.

Mieliśmy popularny kierunek: implanty drukowane w 3D. Mamy kilka inicjatyw z dziedziny rehabilitacji sportowej: łucznictwo, wspinaczka skałkowa dla weteranów... Ten drugi kierunek szczególnie mi się podoba. Kiedy byłam w Kijowie, chodziłam na zajęcia z adaptacyjnej wspinaczki skałkowej, rozmawiałam z żołnierzami, widziałam, jak bardzo im to pomaga.

Większość środków, które otrzymujemy, pochodzi od Ukraińców, zwłaszcza tych z zagranicy. Niemcy aktywnie pomagali nam na początku wojny, ale teraz się już zmęczyli

Często nasi patroni i ci, którym oni pomogli, utrzymują kontakt. Była historia o „kozaku” z poważnymi i rozległymi oparzeniami. Kupiliśmy mu maści, leki. Znalazł się też patron gotowy do bezpośredniej pomocy. Spotkali się. Przesłali mi zdjęcie, na którym się obejmują. A potem we trójkę graliśmy w grę online. Tak nasze relacje przeszły w inny wymiar (śmiech – red.) – od zgłoszenia na stronie fundacji do wirtualnej gry.

Ludzi, którzy zwracają się do nas o pomoc, nazywamy „kozakami” i „kozaczkami”. Chcielibyśmy, żeby weteranów nie postrzegano jako „biednych ludzi”. To silne osobowości, tyle że na tym etapie potrzebują pomocy. Nie chcemy używać słów: „ofiara”, „poszkodowany” itp. Chcemy czegoś pozytywnego.

Kiedyś chodziłam do grupy wsparcia dla chorych na raka. Jedną z głównych idei było odwrócenie uwagi i wspieranie innych. Pomoc innym pozwala oderwać myśli od siebie. Ale szczerze mówiąc, nie zawsze to pomaga. Bo żeby wspierać innych, trzeba mieć choć trochę energii. A przede wszystkim trzeba pomóc sobie, a dopiero potem dzielić się z innymi.

Na tamtym świecie zajmę miejsce dla przyjaciół

Od dawna chciałam nauczyć się podciągania, lecz brakowało mi dyscypliny.

Teraz nie ma co już tego odkładać – drugiej szansy na pewno nie będzie. Pomyślałam, że umrę, nie podciągnąwszy się ani razu

Zaczęłam ćwiczyć z trenerem po trzecim nawrocie choroby. To bardzo mi pomaga zarówno psychicznie, jak fizycznie. Myślę, że jeśli będę czuła się mniej więcej normalnie i będę regularnie trenować, za miesiąc się podciągnę. Podoba mi się to, że czegoś pragnę. To przyjemność.

Kolejna przyjemność to dla mnie świeże owoce. Po przeszczepie szpiku kostnego nie mogłam ich jeść przez kilka miesięcy.

Radziłabym ludziom więcej rozmawiać o śmierci. Rozumiem, że to niełatwe – ale to konieczne. Pierwsza rozmowa, druga rozmowa... Kiedy przestaniemy zaprzeczać, że to może się nam przydarzyć, staje się łatwiej.

Teraz wraz z bliskimi możemy już swobodnie rozmawiać o mojej śmierci. Żartujemy sobie. Córka mojej przyjaciółki mówi: „Kiedy po śmierci odrodzisz się w kimś innym, daj mi znak, żebym wiedziała, że to ty”. Inni przyjaciele proszą, żebym tam, w tym innym świecie, zajęła dla nich miejsce. Dzięki takim rozmowom czuję się znacznie lepiej. Śmierć nie jest już postrzegana jako coś strasznego i nienaturalnego.

Kiedyś dostałam w prezencie zestaw „Wyhoduj to sam”. Posadziłam nasiona, ale nic z tego nie wyszło. Pomyślałam, że spróbuję jeszcze raz. Wzięłam pestki granatu i posadziłam. Teraz mam 10 kiełków, chcę je rozdać moim bliskim. Będą im przypominać o mnie po mojej śmierci. Mama poradziła mi, żebym nadała im imiona osób, którym planuję je podarować. Tyle że wtedy, jeśli jakiś kiełek uschnie, będzie mi smutno. Dlatego nie będą miały imion.

Zdjęcia: prywatne archiwum bohaterki

хв

Oryna Czubycz: – Nauczmy się mówić o śmierci

Ksenia Minczuk

Poprzedni post

Następny post

tatjana kufa golfowego saper ukraińska wojna

Historie

Pierwsza i jedyna kobieta w Ukrainie, która jest jednocześnie nurkiem i saperem. Jest też mistrzynią Firefighter Combat Challenge – najważniejszych zawodów strażaków

Kobiet nie szkolimy

– Jestem pierwszą osobą w rodzinie, która nosi mundur – mówi Tetiana. – Już w dzieciństwie chętniej zaprzyjaźniałam się z chłopcami niż z dziewczynkami, uprawiałam sport, lubiłam oglądać filmy wojenne. Jeszcze jako uczennica zastanawiałam się, dlaczego tylko chłopcy są pokazywani w pięknych mundurach wojskowych. Czy dziewczyny nie mogą ich nosić? Nawet z ojcem kłóciłam się na ten temat. Mówił, że armia to dla dziewczyn zbyt ciężka praca, że nie wytrzymają.

W starszych klasach zaczęłam interesować się wojskowością. Myśl o służbie mnie nie opuszczała i pewnego dnia w Internecie natknęłam się na filmik o szkole zawodowej, w której uczą przyszłych strażaków. Zainteresowałam się tym, lecz rodzice, zwłaszcza ojciec, byli kategorycznie przeciw. Tata chciał, żebym została farmaceutką. Dlatego dokumenty potrzebne do zapisania się do tej szkoły musiałam zbierać potajemnie.

Powiedziałam rodzicom, że jadę do koleżanki na urodziny, i w tym czasie wypełniłam testy psychologiczne, a potem poszłam badania lekarskie. Zresztą nie tylko wtedy musiałam ich okłamać

Tyle że w końcu każde kłamstwo wychodzi kiedyś na jaw. Kiedy wypełniałam ankietę, trzeba było podać numer kontaktowy jednego z rodziców, więc podałam numer mamy. Zadzwonili do niej w chwili gdy pomagałam babci paść krowy, a mój telefon był poza zasięgiem. Wieczorem zapytała: „Nie chcesz mi o czymś powiedzieć? Dzwonili do mnie z Winnicy. 1 sierpnia czekają cię egzaminy wstępne”.

W końcu mnie wsparła i razem ukryłyśmy sprawę przed ojcem.

Na egzaminach uzyskałam dobre wyniki z przygotowania fizycznego. Z ponad 30 dziewczyn testy zaliczyły tylko cztery

Tak zostałam kursantką szkoły pożarniczej.

Po ukończeniu nauki miałam pracować jako radiotelefonistka, odbierałam zgłoszenia o pożarach. Ale chciałam być nurkiem, więc zgłosiłam swoją kandydaturę. W odpowiedzi usłyszałam, że to nie jest zawód dla kobiet i że trzeba mieć nie tylko dobrą kondycję fizyczną, ale także moralną i psychiczną.

Zrozumiałam, że będę musiała zajmować się ludźmi, którzy utonęli w wyniku nieszczęśliwego wypadku, ale i wtedy się nie poddałam. Przeszłam badania przed komisją lekarską i zaczęłam się rozglądać za miejscem, w którym mogłabym zdobyć zawód nurka – ratownika. W tamtym czasie specjalne kursy odbywały się w Kijowie, Odessie, Czerkasach, Kamieńcu Podolskim i w obwodzie sumskim. I wszędzie spotykałam się z odmową: „Kobiet nie szkolimy”. Jednak w Odessie po moich uporczywych prośbach instruktor w końcu powiedział:

– Przyjedź. Widzę ogień w twoich oczach.

Potem przez trzy miesiące łączyłam naukę z pracą. Po dyżurach w Winnicy jeździłam na trzy dni do Odessy.

Nie patrzeć topielcowi w oczy

Po szkoleniu rozpoczęło się nurkowanie w Południowym Bohu. Zejście na dno tej rzeki nie było łatwe, a widoczność pod wodą – zerowa. Nie wiedziałam, czy oczy mam otwarte, czy zamknięte; nie było widać absolutnie nic. W takich warunkach trzeba pracować na wyczucie.

Oczyma nurka są jego ręce. Bo poruszając się pod wodą, możemy uderzyć głową w topielca albo przypadkowo nadepnąć na jego ciało

Podczas mojej pierwszej akcji musiałam wyciągnąć ciało 71-latka, który wypadł z łodzi. Widoczność była słaba, w mojej głowie kłębiły się różne myśli. W pewnym momencie zobaczyłam przed sobą jego ręce. Zrobiło się strasznie.

Jedną z podstawowych zasad nurków jest niepatrzenie w oczy topielca. Ale ja w nie spojrzałam i poczułam się nieswojo. Dałam sygnał i razem z ciałem zostaliśmy wyciągnięci na powierzchnię.

Kiedyś świętowaliśmy urodziny jednego z przyjaciół. Na przyjęciu był chłopak, którego wcześniej nie znałam. Tego wieczoru się zaprzyjaźniliśmy, pytał mnie o wiele rzeczy dotyczących mojego zawodu. Następnego ranka dowiedziałam się, że zaginął w wodzie; na poszukiwania wezwano nas. Kiedy zanurkowałam, przed oczyma miałam jego twarz. Przeszukaliśmy osiem stawów i nie mogliśmy go znaleźć. Ciało wydobyliśmy 12. dnia.

Jako nurek – ratowniczka pracowałam dwa lata. Potem zaczęła się inwazja i zostałam podwodnym saperem. Od tego czasu szukam materiałów wybuchowych, także pod wodą. I ludzi, którzy utonęli.

Na początku w zespole, w którym jestem jedyną kobietą na 20 mężczyzn, nie akceptowano mnie. Koledzy nie wiedzieli, jak do mnie podejść, czułam nieufność. Ale z czasem nawiązały się przyjacielskie relacje.

Saper popełnia dwa błędy

Jak mówią saperzy, my popełniamy dwa błędy: pierwszy, kiedy wybieramy zawód, a drugi, kiedy coś zrobimy nie tak. Bo ceną błędu jest życie.

Saperskiego fachu uczyłam się w obwodzie charkowskim, w ramach skróconego programu – bo trwa wojna i potrzebni są ludzie, którzy potrafią rozbrajać miny na wyzwolonych terenach. Potem wysłano mnie na trzymiesięczne szkolenie do międzyregionalnego centrum szybkiego reagowania Państwowej Służby Ratowniczej Ukrainy w obwodzie sumskim – na podwodną saperkę. Dopiero po tym szkoleniu zaczęto nas angażować do wykrywania i unieszkodliwiania materiałów wybuchowych w obwodzie winnickim.

Znajdowaliśmy zarówno materiały wybuchowe z czasów II wojny światowej, jak pozostałości współczesnych rosyjskich rakiet i dronów. Pracowaliśmy nie tylko w zbiornikach wodnych, ale także na lądzie. Później już jako nurkowie badaliśmy Południowy Boh pod kątem budowy kanału żeglugowego. Na dnie znaleźliśmy tylko korzenie i zatopioną barkę.

Dzisiaj nurek nie zawsze musi nurkować, by zbadać dno, bo pojawiło się wiele nowych technologii. Nowoczesny dron może zbliżyć się do przedmiotu grożącego eksplozją, a my na lądzie za pomocą transmisji online badamy teren wokół niego. Mamy drona przeznaczonego do podwodnego rozpoznania. Może skanować przestrzeń do głębokości 100 metrów.

Wciąż trzeba się uczyć

Jako nurek – saper pracuję od trzech. Wróg nieustannie ulepsza swoją broń, więc nawet doświadczeni saperzy muszą się ciągle uczyć. Istnieją na przykład miny o działaniu okrężnym, które dzięki czujnikowi sejsmicznemu mogą reagować na krok dorosłego człowieka. Bardzo często spotyka się miny przeciwpiechotne i przeciwczołgowe. Mina przeciwczołgowa wybucha, gdy naciska na nią ciężar od 150 kilogramów. Wiem też, że obecnie wróg wystrzeliwuje nad Ukrainę drony z trującą substancją. Były już przypadki, gdy ludzie odnieśli poważne oparzenia dróg oddechowych.

Nasza obrona przeciwlotnicza masowo zestrzeliwuje rakiety i drony, ale niewybuchy często spadają na ziemię i do wody. Naszym zadaniem jest ich unieszkodliwienie

Kiedyś jechaliśmy na poszukiwania szahida. Myśleliśmy, że wpadł do wody, bo na jej powierzchni były plamy paliwa. Ale nie – leżał na polu.

Oczywiście rozbrajanie pod wodą jest trudniejsze niż na lądzie. Jeśli pod wodą znajdujemy niewybuchy, których w żadnym wypadku nie można ruszać, unieszkodliwiamy je na miejscu. Wtedy nurek zanurza się, dokładnie bada przedmiot i umieszcza materiał wybuchowy w celu jego detonacji. Jeśli materiał wybuchowy można wyjąć, wydobywamy go na powierzchnię za pomocą specjalnego spadochronu, sterowanego zdalnie. Na lądzie przejmują go koledzy saperzy, wywożą na specjalny poligon i tam unieszkodliwiają. Wkrótce będziemy angażowani do rozminowywania wyzwolonych terenów, w szczególności lokalnych zbiorników wodnych.

Każdy oddycha inaczej

Każdy saper – nurek ma dwa rodzaje kombinezonów roboczych – mokry i suchy. Wyposażenie, podobnie jak waga sprzętu, zależy od pory roku.

Zimą trzeba założyć na siebie do 50 kilogramów obciążenia, by wyregulować pływalność. Latem wyposażenie jest o połowę lżejsze. Do tego trzeba jeszcze zabrać butlę z powietrzem

Każdy oddycha inaczej. Na przykład jeśli nurkuję na głębokość 5 metrów i się nie denerwuję, to latem wystarczy mi powietrza na 2 godziny. Jeśli zacznę się denerwować – na mniej.

„Zimą nurkowanie dłuższe niż 40 minut jest niewskazane”

Podczas nurkowania musimy brać pod uwagę temperaturę wody i powietrza, zwłaszcza zimą. W zimnych porach roku nurkowanie dłuższe niż 40 minut jest niewskazane, bo ma wpływ na zdrowie. W naszej pracy musimy przestrzegać wszystkich zasad bezpieczeństwa.

Najczęstszym urazem u nurków jest barotrauma ucha. Jeśli nie potrafisz wyrównać ciśnienia w błonach bębenkowych, może dojść do ich pęknięcia lub rozerwania. Człowiek może ogłuchnąć. Przed każdym zanurzeniem, nawet jeśli jest to nurkowanie treningowe, jesteśmy badani przez lekarzy.

Po wojnie będzie dużo pracy

Nigdy nie żałowałam swojego wyboru. Wiem, że moja praca jest niebezpieczna, ale ktoś musi ją wykonywać. Poza tym rodzice się już z tym pogodzili, choć o wielu rzeczach im nie mówię. Zwłaszcza gdy wyruszamy, by unieszkodliwić wrogą rakietę lub drona. Zwykle mówię wtedy, że jedziemy szukać materiałów wybuchowych z czasów II wojny światowej – niemieckich min albo jakichś pocisków artyleryjskich, które są względnie bezpieczne.

Kiedy szłam na studia, w mojej rodzinie nie było wojskowych – a teraz jest nas dwie. Moja młodsza, prawie 18-letnia, siostra chce zostać pilotką i już dostała się do Charkowskiego Narodowego Instytutu Sił Powietrznych Ukrainy. Po wojnie będziemy mieli dużo pracy. Rosjanie pozostawili na naszej ziemi sporo swojego sprzętu. Musimy oczyścić Ukrainę z wroga i tego, co po sobie pozostawił.

Marzę też o zbadaniu dna Morza Czarnego wokół Krymu. Wierzę, że kiedyś to się stanie.

Zdjęcia: archiwum prywatne

хв

Tetiana Mordacz: Pod wodą moimi oczami są ręce

Natalia Żukowska

Możesz być zainteresowany...

Przyszłość

Ексклюзив

Aneksja Kanady, zakup Grenlandii, zmiana nazwy Zatoki Meksykańskiej i przejęcie kontroli nad Kanałem Panamskim – to ostatnie pomysły amerykańskiego prezydenta elekta Donalda Trumpa, które niedawno przedstawił dziennikarzom. W kontekście niedawnej zapowiedzi dymisji premiera Kanady Justina Trudeau wydają się one szczególnie niepokojące. Sestry rozmawiają z gen. Rickiem Hillierem, byłym szefem kanadyjskiego sztabu obrony (2004-2008) i członkiem Rady Doradczej Światowego Kongresu Ukraińskiego – o tym, czy Kanada może stać się 51. stanem Ameryki i jak wsparcie Ottawy dla Ukrainy może się zmienić po wyborach.

Retoryka nacisku

Maryna Stepanenko: Czy ostatnie wypowiedzi Donalda Trumpa o chęci przyłączenia Kanady do Ameryki, a także jego pomysły dotyczące Grenlandii i Kanału Panamskiego stanowią realne zagrożenie – zwłaszcza biorąc pod uwagę istnienie „Czerwonego” Planu Wojennego [War Plan Red – aut.], który Stany Zjednoczone opracowały w latach 30. XX wieku i który obejmuje m.in. strategię przejęcia Kanady?

Rick Hillier: Prawdziwym zagrożeniem jest nasza niezdolność do zakomunikowania administracji Trumpa i innym Amerykanom, że Kanada jest bezcennym sojusznikiem, przyjacielem i partnerem Stanów Zjednoczonych. I że nasze kraje są razem silniejsze, gdy dzielimy wspólną strefę bezpieczeństwa oraz strefę gospodarczą i handlową. Nasza komunikacja w tej kwestii nie była jasna ani w słowach, ani w działaniach – dlatego musimy zrobić więcej w tym zakresie.

Czy postrzegam słowa Trumpa jako zagrożenie? Uważam, że jego podejście może wiązać się z ryzykiem gospodarczym i innymi problemami. Ale czy istnieje zagrożenie dla suwerenności Kanady? Nie. Od setek lat dogadujemy się z naszymi wielkimi przyjaciółmi, kuzynami i sojusznikami na południu. I nadal bez wątpienia będziemy to robić.

Trump zagroził, że Kanada stanie się 51. stanem Stanów Zjednoczonych. Zdjęcie: NICHOLAS KAMM/AFP/Eastern News

Do kogo skierowane są wypowiedzi Trumpa? I jaki sygnał wysyła on do krajów o imperialistycznych apetytach, w szczególności jeśli chodzi o Rosję i Chiny?

Po pierwsze, nie sądzę, by gdziekolwiek wysyłał imperialistyczne sygnały. Trump jest przede wszystkim biznesmenem. A po drugie – jest drapieżnikiem. On dobrze wie, że kiedy wnika w umysły ludzi i zmusza ich do dyskusji, dezorientuje swoich przeciwników i zyskuje przewagę. Teraz dąży do zmian gospodarczych na rynku północnoamerykańskim, w handlu między Kanadą a Stanami Zjednoczonymi. Chce zmniejszyć nierównowagę handlową, która dziś jest korzystna dla Kanady, i zwiększyć równowagę handlową – na korzyść obu krajów. Trump chce również, by Ottawa zrobiła więcej w kwestii bezpieczeństwa. Dlatego mówi, że Kanada stanie się 51. stanem – by, jak sądzę, wytrącić naszych przywódców z równowagi i uczynić ich być może nieco bardziej bezbronnymi. On może wykorzystać tę bezbronność, by zrobić to, co uzna za stosowne.

Kanada potrzebuje zmian

Rok temu powiedział Pan, że Kanadzie grozi „brak znaczenia” na arenie światowej. Czy nadal Pan tak uważa? Czy zmiana rządu po odejściu Justina Trudeau może zmienić sytuację?

Kanada już stała się nieistotna – to nie jest zagrożenie, to już się stało. Pamiętam, że w roku 2006, 2007 czy 2008, kiedy nasi politycy przemawiali na przykład w NATO, wszyscy słuchali. Obecnie w większości kwestii międzynarodowych Kanada nie jest nawet konsultowana. Musimy narzucać się w dyskusjach, by nas wysłuchano.

Staliśmy się w dużej mierze nieistotni. Jednym z powodów jest to, że pozwoliliśmy naszym siłom zbrojnym na dezintegrację. Nasza armia jest znacznie mniejsza, niż powinna być

Pozwoliliśmy, by nasze zdolności dyplomatyczne, nasza pozycja gospodarcza i finansowa pogorszyły się na wiele sposobów. Dlatego nasze wpływy na świecie znacznie się zmniejszyły – do tego stopnia, że prawdopodobnie nie jesteśmy istotni w kontekście większości incydentów, do których dochodzi obecnie na świecie.

Jak można to zmienić?

Przede wszystkim potrzebujemy zmiany rządu. Sondaże pokazują, że Kanadyjczycy są niezadowoleni ze stanu rzeczy w kraju. Potrzebujemy wyborów i zmiany rządu. Następnie musimy odbudować fundamenty narodu, filary państwowości, które zniszczyliśmy w ciągu ostatniej dekady.

Jednym z nich, ale tylko jednym, są kanadyjskie siły zbrojne. Musimy w nie mocno zainwestować. NATO ustaliło 2% PKB jako minimalny poziom inwestycji w siły zbrojne sojuszników. Musimy przekroczyć tę wartość.

Musimy też zmienić sposób, w jaki pozyskujemy sprzęt i zaopatrzenie potrzebne kanadyjskim siłom zbrojnym. Bo dziś pozyskiwanie nawet niewielkich elementów zajmuje lata, a czasem nawet dziesięciolecia. To niedopuszczalne

Celem kanadyjskich sił zbrojnych powinno być tworzenie wojowników, a nie zwolenników ideologii woke [ruch społeczny, który koncentruje się na podnoszeniu świadomości na temat kwestii rasowych, płci, nierówności społecznych i niesprawiedliwości, wzywając do zmian i wspierając prawa mniejszości – red.]. To wymaga fundamentalnych zmian, a one wymagają nowego rządu.

Potrzebujemy również nowej energii i siły na arenie międzynarodowej. Musimy odmłodzić nasze Ministerstwo Spraw Zagranicznych, by przywrócić nasze wpływy. Jednocześnie musimy bardzo uważnie skupić się na tym, dokąd zmierzamy i gdzie będziemy kierować nasze wsparcie, bo nie możemy być wszystkim dla wszystkich.

Europa oczywiście pozostaje dla nas kluczowym obszarem, Ukraina pozostaje absolutnie ważnym obszarem. Kanada powinna nie tylko kontynuować jej wspieranie, ale w nadchodzących miesiącach i latach je podwoić.

Pana kraj jest obecnie piątym największym na świecie dostawcą pomocy wojskowej, gospodarczej i humanitarnej dla Kijowa. Czy powinniśmy spodziewać się zmian w tym względzie, biorąc pod uwagę nadchodzącą zmianę przywództwa w Ottawie?

Dużym wyzwaniem dla Kanady jest to, że 99% Kanadyjczyków nie rozumie, dlaczego inwestujemy miliardy dolarów we wspieranie Ukrainy w walce z Rosją.

Jednocześnie Kanadyjczycy borykają się z niewiarygodnie wysokimi cenami, astronomiczną inflacją, często mają trudności z utrzymaniem swoich rodzin, martwią się o pracę. Martwią się też o wpływ nowej administracji Trumpa na nasz kraj. Na tle tych problemów trudno im zrozumieć, dlaczego nadal wysyłamy do Ukrainy sprzęt wart miliardy dolarów.

Potrzebujemy więc przede wszystkim kampanii informacyjnej, przekazywania Kanadyjczykom argumentów przemawiających za wspieraniem Ukrainy za pośrednictwem wszystkich możliwych kanałów: tradycyjnych mediów, mediów społecznościowych, osobistych dyskusji i debat, przemówień

Wspólne szkolenie wojskowych polskich i kanadyjskich w Polsce. Luty 2024. Zdjęcie: Czarek Sokolowski/Associated Press/Eastern News

W wyniku 25. spotkania w Rammstein Kanada obiecała przekazać 440 milionów dolarów pomocy wojskowej, która zostanie wykorzystana na czeską inicjatywę zakupu amunicji, pocisków różnych kalibrów od kanadyjskiego przemysłu oraz wsparcie produkcji dronów w Ukrainie. Jak Pan ocenia wpływ pomocy wojskowej Kanady na zdolności operacyjne ukraińskich sił zbrojnych? Widzi Pan jakieś zmiany w dynamice wojny spowodowane tym wsparciem?

Nic, co Kanada może zapewnić, nie zmieni wyniku tej wojny. Kiedy działamy w pojedynkę, nasze możliwości są ograniczone. Tylko razem możemy coś zmienić. Kanadyjska produkcja amunicji jest nadal bardzo, bardzo ograniczona.

Jeśli chodzi o perspektywę rozwoju dronów, myślę, że to świetna sprawa. Czytałem, że Ukraina chce produkować od dwóch i pół do trzech milionów dronów rocznie. I jeśli kanadyjskie dolary pomogą jej w dalszym rozwoju krajowego przemysłu dronów, da to ukraińskim siłom zbrojnym jeszcze większe możliwości obrony przed rosyjskimi atakami.

Prawdziwa stawka pomocy Ukrainie

Co Pan sądzi o komunikatach płynących z Berlina? Podczas gdy Kanada ogłasza dodatkowe wsparcie, kanclerz Olaf Scholz blokuje nowy pakiet niemieckiej pomocy dla Ukrainy. Uważa, że „nie jest on krytycznie potrzebny”. Jak Ukraińcy powinni interpretować takie oświadczenia?

Nie powinniśmy być zaskoczeni, że Niemcy w wielu przypadkach niechętnie udzielają wsparcia wojskowego.

Jak powiedział mi jeden z moich przyjaciół żołnierzy, spędziliśmy ostatnie 75 lat na upewnianiu się, że Niemcy nigdy nie powtórzą chaosu II wojny światowej. A teraz prosimy ich, by nagle, z dnia na dzień, zmienili tę dynamikę i zaangażowali się w wojnę w bardzo bezpośredni sposób – zapewniając sprzęt i możliwości, które umożliwią jednej konkretnej stronie, Ukrainie, odniesienie sukcesu na polu bitwy.

To frustrujące, a czasem wręcz przygnębiające. Tyle że w demokracji musisz pracować, mieć pewność, że wyborcy rozumieją, dlaczego robisz to, co robisz

Wielokrotnie wspominał Pan o potrzebie organizowania kampanii informacyjnych, aby wyjaśnić ludziom Zachodu, dlaczego Ukraina potrzebuje pomocy w wojnie z Rosją. Może Pan wymienić kluczowe argumenty w tej sprawie?

Pierwszy argument podzieliłbym na dwie kategorie. Po pierwsze, to jest rodzaj pozytywnego wpływu strategicznego. Nie powinniśmy pozwalać dyktatorowi na brutalną inwazję na terytorium demokratycznego sąsiada, skoro podpisał on umowę [memorandum budapesztańskie – red.], która zobowiązała go do nieatakowania Ukrainy w zamian za oddanie przez nią z broni nuklearnej.

Nie możemy pozwolić, by społeczność międzynarodowa działała w taki sposób. Kanada zależy od stabilnego świata. Kiedy wszyscy mają się dobrze, nasz naród kwitnie – mamy dobre stosunki handlowe, dobre wyniki gospodarcze. Potrzebujemy tego rodzaju stabilności.

Jednocześnie nie powinniśmy pozwalać bezwzględnemu dyktatorowi na robienie tego, co chce on i jego siły zbrojne

Jeśli będziemy to tolerować i odmówimy wsparcia Ukrainie, to jaki sygnał wyślemy Chinom, które spoglądają na Tajwan? Jaki sygnał wyślemy Korei Północnej, która patrzy na południe, za 38. równoleżnik [wzdłuż tego równoleżnika przebiega granica między Koreą Północną a Południową – red]?

I jaki sygnał wyślemy Iranowi, który próbuje dozbroić swoich sojuszników w Jemenie, Libanie, Syrii i w Strefie Gazy? To byłyby absolutnie niewłaściwe sygnały. Powinniśmy wspierać Ukrainę jako element stabilności społeczności międzynarodowej.

Po drugie, wszyscy jesteśmy częścią Organizacji Narodów Zjednoczonych. A ONZ uchwaliła rezolucję dotyczącą „obowiązku ochrony”. Kiedy jeden kraj napada na inny kraj i jest to akt nielegalny w świetle prawa wojennego, mamy obowiązek wspierać napadnięty kraj. Kanada była jednym z państw, które doprowadziły do przyjęcia tej rezolucji. Oznacza to, że musimy pomagać Ukrainie.

Drugi argument jest korzyść dla Kanady.

Jeśli Rosjanie zajmą wschodnie regiony Ukrainy i zatrzymają je, jeśli zajmą centralną część wokół Kijowa i uczynią z niej kontrolowaną przez Rosję marionetkę, a następnie pogrążą zachodnią Ukrainę w niestabilności, będzie od 5 do 25 milionów ukraińskich uchodźców zmierzających na Zachód

Jest pani w stanie sobie wyobrazić, jaki wpływ miałoby to na Czechy, Słowację, Niemcy, Francję czy Kanadę? Trzeba więc wyjaśnić obywatelom krajów zachodnich, że takie koszmarne scenariusze są bardzo realne i właśnie to nas czeka, jeśli przestaniemy wspierać Ukrainę.

Niemiecki minister obrony Boris Pistorius powiedział, że każdego dnia dochodzi do hybrydowych ataków Rosji na Morzu Bałtyckim. Jak NATO powinno reagować na te działania?

Po pierwsze, musimy zacząć wykorzystywać nasze siły morskie do odpędzania rosyjskich, a nawet chińskich statków od miejsc, w których układane są nasze rurociągi i linie kablowe. Nie powinniśmy pozostawiać tego przypadkowi. Po drugie, gdy dojdzie do takiego incydentu, musimy działać jak Finlandia: natychmiast rozmieścić siły morskie. Powinniśmy przejąć statki, które spowodowały szkody, a następnie zakazać tym statkom i ich załogom pływania w tym obszarze.

2025: prawdziwego pokoju nie będzie

W zeszłym roku, w przeddzień drugiej rocznicy rosyjskiej inwazji, powiedział Pan, że Ukraina przechodzi przez „najbardziej kruchy, najbardziej wrażliwy okres”. Za półtora miesiąca trzecia rocznica wybuchu pełnoskalowej wojny. Jak opisałby Pan obecną sytuację?

Prawie tak samo, jak opisałem ją rok temu: im dłużej trwa ta wojna, tym więcej ofiar śmiertelnych ponosi Ukraina i tym większe jest obciążenie dla jej gospodarki, państwa, ludzi. Mogę sobie tylko próbować wyobrazić morale ogromnej większości ludności, która była atakowana w takiej czy innej formie każdego dnia przez trzy lata, ten psychologiczny wpływ, jaki to na nią wywiera.

Kanada ogłosiła przyznanie Kijowowi pomocy wojskowej w wysokości 440 milionów dolarów. Zdjęcie: OPU

Ukraina była fenomenalna w swojej determinacji, by się bronić i nie pozwolić Putinowi wygrać. W historii nie znajdziemy lepszego przykładu odwagi, wytrwałości, nieustępliwości i zwykłej determinacji, by nie pozwolić dyktatorowi wygrać. Ale im dłużej wojna będzie trwać, tym większy będzie jej ciężar.

Jednocześnie od trzech lat mówimy, że Rosja nie może kontynuować wojny – a jednak nie widzimy żadnych zmian. Przewidywaliśmy upadek Moskwy, jej gospodarki, sił zbrojnych, sprzętu – lecz przez trzy lata nic się nie zmieniło. Zastanawiam się, czy czasem zdolność Rosji do kontynuowania tej walki nie jest większa niż Zachodu.

Nie sądzę, że powinniśmy spodziewać się teraz znaczących zmian. Mogą one nadejść po 20 stycznia, kiedy prezydent elekt Trump i jego administracja przejmą władzę w Stanach Zjednoczonych

Pozostaje jednak pytanie, co zamierzają zrobić. Być może pojawi się nowe podejście do wojny. Nie wiem jednak, jakie ono będzie.

Wołodymyr Zełenski powiedział, że jego spotkanie z Trumpem będzie jednym z pierwszych, jeśli chodzi o światowych przywódców, ponieważ kwestia zakończenia wojny jest jednym z priorytetów amerykańskiego prezydenta elekta. Z kolei Trump stwierdził, że jego zespół pracuje nad zorganizowaniem spotkania z Putinem. Czego Ukraina powinna spodziewać się w wyniku tych rozmów?

Trump chce zakończenia wojny. Jak to zrobić – to wielkie pytanie. Ukraina też chce zakończyć wojnę, uzyskać gwarancje bezpieczeństwa na przyszłość i odzyskać terytoria, które Rosja zajęła na wschodzie. Nie jestem pewien, czy wszystko to można osiągnąć bez rzeczywistego zwycięstwa.

Jeśli Waszyngton powie coś w stylu: „Nie będziemy już dostarczać wam broni, oddamy Rosji wschodnie regiony, zakończymy wojnę i zagwarantujemy pokój” – to pojawia się pytanie: kto to zagwarantuje? Wątpię też, by Kijowowi zaproponowano natychmiastowe członkostwo w NATO, ale nie wiem, jaka może być alternatywa.

Sądzę, że na Ukrainie i na prezydencie Zełenskim będzie wywierana ogromna presja, by można było wynegocjować jakiś rodzaj zawieszenia broni i być może pokoju z Rosją w dłuższej perspektywie.

Myślę, że najbliższe miesiące z pewnością będą trudne.

Na początku stycznia Ukraina rozpoczęła kolejną ofensywę w obwodzie kurskim. W tym samym czasie Rosja nasila swoją ofensywę na wschodzie. To przygotowanie do przyszłych negocjacji, które mogą mieć miejsce po inauguracji Trumpa?

Jestem pewien, że każda ofensywa Ukrainy i każda ofensywa Rosji – niezależnie od tego, kto je planuje i prowadzi – są obliczone na sukces w potencjalnych przyszłych negocjacjach.

Ukraińscy żołnierze z karabinem antydronowym zakupionym ze środków zebranych podczas koncertu charytatywnego w Toronto. Zdjęcie: Ukrinform/East News

Ze strategicznego punktu widzenia, z punktu widzenia Ukrainy, ofensywa w rejonie Kurska jest niewiarygodnie inteligentna. Czy jest ryzykowna? Tak, jest, bo wymaga wielu zasobów, które mogłyby zostać wykorzystane do obrony.

Ale najlepszą obroną jest dobra ofensywa. To jedna z tych rzeczy, które po stuleciach wojen pozostały aktualne.

Dlatego myślę, że to, co robi Ukraina, jest skuteczną ofensywą, która ma strategiczny sens

Widzi Pan jakieś warunki wstępne dla zakończenia wojny do końca 2025 roku?

Nie, nie widzę. Widzę potencjalne zawieszenie broni na pewien czas, w zależności od tego, co spróbuje zrobić administracja Trumpa. Ale to tylko potencjalne zawieszenie broni, a nie coś, co przekształci się w trwały pokój, który pozwoli Ukrainie rozpocząć odbudowę z przekonaniem, że nie będzie już musiała walczyć z Rosją.

Zdjęcie główne: VALENTYN OGIRENKO/AFP/East News

‍Projekt jest współfinansowany przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności w ramach programu „Wspieraj Ukrainę”, realizowanego przez Fundację Edukacja dla Demokracji

‍

хв

Trump to drapieżnik. Kanadyjski generał o sytuacji Kanady i Ukrainy – i szansach na pokój

Maryna Stepanenko

Society

Ексклюзив

Pierwszy dzień szkoły dla ukraińskich uczniów — 2 września — rozpoczął się przy akompaniamencie rosyjskich rakiet. Zamiast słodko spać w swoich łóżkach, dzieci zmuszone były uciekać do schronów przeciwbombowych, gdzie próbowały przespać się choć trochę dłużej. Jednak wróg nie zaprzestał ataku, wystrzeliwując w sam Kijów kilkanaście rakiet manewrujących i kilkanaście rakiet balistycznych. Również we Lwowie doszło do tragicznych wydarzeń – podczas ataku zginęła cała rodzina – matka i trzy córki. Ale mimo to Ukraina nadal żyje. Niezłomni Ukraińcy demonstrują swoją siłę i moc w tańcach, na wystawach, na wybiegach. Bo wróg rosyjski nie jest w stanie jednego zrobić – złamać ducha Ukraińców.

Tekst: Natalya Ryaba

‍

7 września demonstranci zorganizowali protest w Pradze, trzymając w rękach niebiesko-żółte parasole. Uczestnicy wiecu wzywali do skutecznej obrony powietrznej Ukrainy i zapewnienia jej możliwości kontrataku. Demonstranci stworzyli „mapę” Ukrainy przy użyciu niebiesko-żółtych parasolek.

‍

Fotо: Anatolii STEPANOV / AFP/ East News

Studenci Międzynarodowej Akademii Zarządzania Personelem obserwują, jak ratownicy gaszą pożar w jednym z budynków uczelni po ataku rakietowym na Kijów 2 września 2024 r. Ukrywając się w schronie, uczniowie słyszeli świst rakiet i eksplozje.

‍

Fotо: Diego Herrera Carcedo / Anadolu/ AFP/East News

Ukraińscy medycy wojskowi udzielają pomocy rannemu ukraińskiemu żołnierzowi w punkcie stabilizacyjnym w obwodzie Czasiw Jar, 6 września 2024 r.

‍

Foto: Anatolija Stepanowa / AFP/East News

Zwolniona z niewoli ukraińska żołnierka rozmawia przez telefon ze swoimi dziećmi. 13 września Rosja i Ukraina przeprowadziły kolejną wymianę więźniów. Do domu wróciło 49 Ukraińców — 23 kobiety i 26 mężczyzn. Po raz pierwszy od dłuższego czasu udało się zwrócić „Azowów” Ukrainie. W organizacji wymiany pomogły Zjednoczone Emiraty Arabskie.

‍

Ukraińscy uczniowie śpiewają hymn narodowy podczas uroczystości rozpoczęcia nowego roku szkolnego we Lwowie, 2 września 2024 r.

‍

4 września stał się dla Lwowa najtragiczniejszym w czasie całej wojny. W ataku zginęła matka i jej trzy córki. Przy życiu pozostał tylko ojciec. Całe miasto przybyło na pogrzeb zmarłych. W wyniku ostrzału we Lwowie zginęło 7 osób, 66 zostało rannych. Uszkodzonych zostało także 188 budynków, w tym 19 zabytków architektury.

‍

Para ogląda plakaty przedstawiające poległych ukraińskich żołnierzy Brygady Azowskiej na wystawie plenerowej w Kijowie, 23 września 2024 r.

‍

Freya Brown, treserka psów armii brytyjskiej, ze swoim psem służbowym Zakiem podczas sesji szkoleniowej z ukraińskimi żołnierzami w koszarach w East Midlands w Wielkiej Brytanii, 10 września 2024 r.

‍

Prezentacja kolekcji Veroniki Danilovej w ramach Ukraińskiego Tygodnia Mody, 1 września 2024. Projektantka zadedykowała ojczyźnie swoją kolekcję „Ogród Chmur”, inspirowaną wspomnieniami ukraińskiego ogrodu i kwitnących jabłoni.

‍

хв

Wrzesień 2024 w Ukrainie na zdjęciach

Beata Łyżwa-Sokół

Edukacja

Ексклюзив

Rok przedszkola za darmo

Po wybuchu wojny w 2022 roku Kanada wprowadziła specjalny program CUAET dla obywateli Ukrainy. Otworzył on Ukraińcom możliwość uzyskania kanadyjskiej wizy w ramach uproszczonej procedury, a także uzyskania pozwolenia na pracę dla dorosłych i karty gościa dla dzieci na okres trzech lat od przyjazdu do Kanady.

Ponadto każdy Ukrainiec został uprawniony do otrzymania 3000 dolarów kanadyjskich (dzieci – 1500 dolarów) oraz wielu innych preferencji, w tym dotacji na przedszkole.

W Kanadzie istnieją przedszkola dotowane przez rząd i takie, które dotacji nie otrzymują. Po obdzwonieniu wszystkich w pobliżu naszego domu znalazłam jedno, które otrzymało dotację i w którym było miejsce dla mojej córki. Zarejestrowałam się na specjalnym portalu. Skontaktował się ze mną pracownik socjalny, który telefonicznie pomógł mi przesłać niezbędne dokumenty.

W Kanadzie to właśnie taki pracownik informuje cię, czy otrzymasz dotację, analizując dochody twojej rodziny z ostatniego roku

My nie mieliśmy jeszcze w Kanadzie żadnych dochodów, więc jako nowo przybyli Ukraińcy dotację otrzymaliśmy.

Jakież było moje zaskoczenie, gdy dowiedziałam się, że w naszym przypadku dotacja nie była wypłatą, nie zniżką – lecz prawem dziecka do uczęszczania do przedszkola przez rok za darmo. Z racji tego, że minimalna opłata za przedszkole w Ontario wynosi 1200 dolarów kanadyjskich (około 900 USD) miesięcznie, a prywatne przedszkola kosztują 1700 USD lub więcej, takie wsparcie państwa jest bardzo odczuwalne.

W przypadku dzieci ukraińskich istniało specjalne zalecenie, aby były przyjmowane bez kolejki. Niestety nie wszyscy dyrektorzy przedszkoli byli tego świadomi, więc ukraińskie kobiety często nie mogły do nich swoich dzieci zapisać.

„Że-że-że”, czyli klucz do Diany

W Ukrainie dzieci zazwyczaj zaczynają uczęszczać do przedszkola w wieku trzech lat. Kiedy moja najstarsza córka poszła do prywatnego przedszkola w Kijowie w wieku dwóch lat, większość znajomych mówiła: „Za wcześnie!”.

Nasze przedszkole w Toronto przyjmuje dzieci niemal od momentu urodzenia. Jest specjalna grupa dla dzieci w wieku od 0 do 18 miesięcy, gdzie nauczyciele dostosowują się do trybu życia każdego dziecka.

W Kanadzie kobieta może być na urlopie macierzyńskim nawet przez rok, więc dzieci trafiają do przedszkola około pierwszego roku życia. W tym wieku większość kanadyjskich dzieci pozostaje bez rodziców przez cały dzień – i jest to norma

Gdy moja dwuletnia Diana zaczęła chodzić do kanadyjskiego przedszkola, nie rozumiała ani słowa po angielsku, więc pracownicy poprosili mnie o napisanie podstawowych słów po ukraińsku, by mogli się z nią porozumiewać

Jedna z nauczycielek, Afro-Kanadyjka o imieniu Sharon, która nie potrafiła wymówić ukraińskich słów, zaczęła mówić „że-że-że”, jakby żartem parodiując nasz język. Diana była bardzo rozbawiona i szybko znalazły wspólny język.

Aby pomóc mojej córce w adaptacji, nauczyciele zrobili zdjęcie naszej rodziny, wydrukowali je i powiesili na ścianie. Wyjaśnili, że to pomaga dziecku uspokoić się, gdy tęskni za rodzicami

Albert, który urodził się w Kanadzie 3 miesiące po naszym przyjeździe, zaczął chodzić do przedszkola w wieku 10 miesięcy – wtedy już pewnie stał na nogach i stawiał kroki. Jedna z nauczycielek tak bardzo się do niego przywiązała. Inne koleżanki żartowały nawet, że dzięki Albertowi zechce teraz mieć własne dzieci.

Po jednym nauczycielu na każde dziecko

Nasze przedszkole ma osobne wejście, ale w tym budynku działają też inne placówki społeczne. Czasami przedszkola są oddzielnymi budynkami ogrodzonymi płotem. Każde ma specjalną strefę spacerów. W naszym są trzy:

dla niemowląt – grupa osób poniżej 18. miesiąca życia;

dla maluchów – od 18 miesięcy do 3 lat,

dla przedszkolaków – od 3 do 4 lat (choć w dokumentach państwowych jest napisane, że do 6).

Każda grupa ma własne pomieszczenia i własnych wychowawców. Liczba wychowawców i dzieci w grupie jest również regulowana przez prawo. I tak w grupie młodszych dzieci może być do dziesięciorga maluchów i od trojga do dziesięciorga wychowawców. W grupie przedszkolnej, najstarszej, może być maksymalnie 24 dzieci.

Wychowawcy pochodzą z różnych grup etnicznych i narodowościowych. Jako matka widzę w takiej różnorodności same plusy, bo warto od najmłodszych lat uczyć dzieci szacunku do tych, którzy się od nich różnią.

Wieloetniczna grupa dzieci w Kanadzie na spacerze. Zdjęcie: Ian Taylor/Design Pics

Spacery w deszczu i ciemny pokój do spania

Każda grupa ma własny harmonogram i codzienną rutynę. Podczas gdy w grupie niemowląt dzieci mogą spać tak długo, jak chcą, i jeść, kiedy chcą – w grupach maluchów i przedszkolaków wszystko odbywa się według ustalonego programu.

Przedszkole jest otwarte od 8:00 do 18:00. Możesz przyprowadzić swoje dziecko o dowolnej porze. Jeśli ma być nieobecne, musisz zawczasu zadzwonić do przedszkola i wyjaśnić przyczynę.

Dzieci z kaszlem i katarem też mogą przychodzić, wstępu nie mają tylko maluchy z gorączką. Ich powrót do przedszkola zaleca się wtedy, gdy przez 24 godziny temperatura nie wzrośnie powyżej 36,6 stopnia Celsjusza

Dzieci we wszystkich grupach wychodzą na spacery dwa razy dziennie. Nie mogą wychodzić tylko wtedy, gdy jest bardzo zimno lub jest smog, wywoływany w Kanadzie przez częste pożarów lasów. Ale deszcz w spacerowaniu z dzieciakami nikomu w tym kraju nie przeszkadza.

W grupie średniej i starszej dzieci śpią tam, gdzie się bawią. Z szaf wyjmuje się wtedy składane łóżka, na których maluchy kładą się w swoich ubraniach – nie ma przebierania w piżamy. Tylko niemowlęta mają osobny pokój z łóżeczkami, w którym zawsze jest ciemno i panuje odpowiednia temperatura. Mój Albert spał tam czasem nawet po trzy godziny.

Posiłki serwowane są według wcześniej ustalonego menu. Możesz powiedzieć wychowawcom, na co twoje dziecko jest uczulone, a wtedy te produkty zostaną wykluczone z jego diety. W przedszkolu nie ma kuchni, lecz jest pomieszczenie, w którym pracuje osoba odpowiedzialna za catering. Każda dzielnica miasta ma specjalną kuchnię, w której gotuje się zgodnie z menu poszczególnych przedszkoli.

Nauczyciele mogą poprosić rodziców, by zapoznali się z menu, zalecić wprowadzenie nowych potraw i karmienie dzieci, jeśli są głodne.

Byłam zaskoczona tym, że w kanadyjskich przedszkolach zawsze jest coś do jedzenia

Menu dla dzieci, które jest wykwintne, jak w restauracji, obejmuje dania z różnych kuchni świata

Stały kontakt, ale bez pogaduszek

W Kanadzie przygotuj się na regularne mailowe rekomendacje od dyrekcji przedszkola. Piszą nich o wszystkim, co dotyczy potrzeb dziecka – na przykład o tym, że dzieci powinno mieć parasolkę czy filtr przeciwsłoneczny.

Personel przedszkola jest uprzejmy, otwarty i chętny do kontaktowania się z rodzicami. Nie ma natomiast pogaduszek w internetowych komunikatorach – ani z nauczycielami, ani z rodzicami.

W grupie niemowlęcej na koniec każdego dnia sporządzany jest specjalny raport na temat przebiegu dnia każdego dziecka: kiedy jadło i co, kiedy spało, kiedy zmieniono mu pieluszkę i co robiło. To właśnie z tych notatek dowiedziałam się, że Albert mówi już: „up” i „down”, lubi wkładać różne rzeczy do nocnika i grać na bębenkach.

W grupie maluchów takie raporty przygotowywane są co tydzień. Natomiast w najstarszej grupie, przedszkolaków, raportów się nie robi – większość dzieci umie już mówić, więc mogą same opowiedzieć rodzicom, co się wydarzyło.

Z raportów na temat Alberta dowiedziałam się też, że predyspozycje do piłki nożnej – nauczycielki radziły mi, bym posłała go na dodatkowe zajęcia piłkarskie. A jedna z nich, Polka, dodała, że choć sama piłki nie lubi, gdy Albert dorośnie i będzie grał w reprezentacji, to będzie oglądała jego mecze i mu kibicowała.

Jeśli dziecko się przewróci lub z kimś pokłóci, rodzice otrzymują podpisany przez wychowawców raport opisujący zajście i udzieloną dziecku pomoc

Podpis rodziców jest pod takim raportem obowiązkowy. Muszą potwierdzić, że zapoznali się ze sprawą i nie mają żadnych zastrzeżeń do pracy przedszkola.

Miłość do przyrody, otwarcie na różnorodność

W Kanadzie nie ma zwyczaju wręczania prezentów opiekunom dzieci – jedynym wyjątkiem są prezenty przed Bożym Narodzeniem. Zwykle dawałam im słodycze i kartki z życzeniami. W zeszłym roku włożyliśmy do paczuszki mydło, które moja najstarsza córka sama zrobiła. Nauczyciele długo dziękowali mi za tak oryginalny prezent.

Nasze przedszkole rozpieszcza prezentami rodziców. Przy okazji niemal każdego święta – Bożego Narodzenia, Walentynek, Dnia Ojca itp. – w szafce każdego dziecka można znaleźć prezent, który samo wykonało: odciski dłoni, malowane kamienie, ciasteczka i wiele niespodzianek, które trzymasz potem w domu na poczesnym miejscu.

Pewnego dnia Albert przyniósł z przedszkola nasionko w ziemi i instrukcję, byśmy przesadzili je do doniczki i wspólnie obserwowali, jak rośnie. To było takie słodkie! Myślę o wszystkich pracownikach tego przedszkola każdego dnia, kiedy podlewam kiełek.

Rośliny zasadzone przez dzieci rosną również na terenie przedszkola. Maluchy wspólnie dbają o swój ogród

Kanadyjskie przedszkola są przez niektórych krytykowane za tolerancję wobec społeczności LGBT+. W naszym mamy tęczową flagę i plakaty edukacyjne. Jedno z dzieci ma dwie mamy, a drugie dwóch ojców. Dzięki otwartemu podejściu nauczycieli maluchy dorastają ze świadomością różnorodności świata, a edukacja przedszkolna skupia się przede wszystkim na rozwijaniu umiejętności komunikowania się i współdziałania w grupie.

Moja córka ukończyła przedszkole w tym roku. Podczas uroczystej ceremonii dzieci dostały dyplomy i togi. Nauczyciele wyjawili nam, kim każde nich chce zostać w przyszłości. Diana marzy o zostaniu astronautką, a jej najlepszy przyjaciel Harry chce być policjantem.

Moje dzieci miały ogromne szczęście, że trafiły do przedszkola, w którym otrzymaliśmy tak wielkie wsparcie, opiekę i uwagę. Pamiątką po nim będzie stos ich rysunków i innych prac. I wiele bezcennych rzeczy, których się tam nauczyły.

Zdjęcia autorki

хв

W kanadyjskich przedszkolach prezenty dostają nie nauczyciele, ale rodzice

Anna Palenczuk

Skontaktuj się z redakcją

Jesteśmy tutaj, aby słuchać i współpracować z naszą społecznością. Napisz do nas jeśli masz jakieś pytania, sugestie lub ciekawe pomysły na artykuły.

Napisz do nas

Article in progress