Zostań naszym Patronem
Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy.
Więcej wakatów niż chętnych do pracy
Od września 2024 r. kluczowym problemem na ukraińskim rynku pracy jest niedobór pracowników. Przyczyny? Mobilizacja, przymusowa migracja za granicę, okupacja terytoriów i niszczenie przez Rosjan ukraińskich przedsiębiorstw. Według raportu Centrum Strategii Gospodarczej „Tracker gospodarki Ukrainy podczas wojny”, na stronach z ofertami pracy podań jest o 26% więcej niż wolnych miejsc.
– Dzisiejszy rynek pracy jest w zasadzie rynkiem poszukujących pracy
– mówi Hlib Wyszlinski, dyrektor wykonawczy Centrum. – Inna rzecz, że znalezienie zatrudnienia bardzo często wymaga przekwalifikowania lub pracy poniżej kwalifikacji, zwłaszcza gdy mówimy o ludziach, którzy opuścili terytoria okupowane, strefę wojny, zniszczone osiedla.
W każdym przypadku sytuacja jest więc inna i musimy przyglądać się konkretnym specjalizacjom. Wyszlinski dodaje, że trendy, które istniały jeszcze przed inwazją, utrzymują się: przede wszystkim brakuje specjalistów w zawodach fizycznych i „niepopularnych”, z niską płacą, gdzie występuje duża rotacja personelu: sprzedawców, ładowaczy, kelnerów, baristów, pracowników pomocniczych i portierów.
Kobiety na męskie stanowiska
W Ukrainie kobiety zarabiają średnio ponad 18% mniej niż mężczyźni.
W ubiegłym roku ukraiński rząd opracował strategię mającą to zmienić. Plan zakłada zmniejszenie różnicy w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn z 18,6% do 13,6% do 2030 roku.Jednak w czasie wojny wyobrażenie dotyczące płci na rynku pracy znacznie się zmieniły, zaznacza Wiktoria Biliakowa, PR menedżerka w Work.ua:
– Coraz więcej pracodawców w Ukrainie jest gotowych zatrudniać kobiety na stanowiskach, które wcześniej były uważane za tradycyjnie męskie. Na przykład zawody: kierowca ciężarówki, operator maszyn i technik produkcji – stają się dla kobiet coraz bardziej dostępne.
Wojna w pewnym stopniu pobudziła proces ich otwierania, ponieważ bariery związane z płcią, które istniały na rynku pracy, zaczęły pękać ze względu na pilne zapotrzebowanie na pracowników. Pracodawcy inwestują również w automatyzację procesów i poprawianie warunków pracy, dzięki czemu wytrzymałość fizyczna nie jest już kluczowym czynnikiem w procesie selekcji. Ten sam trend dotyczy zatrudniania starszych pracowników.
Zapotrzebowanie na doświadczonych pracowników rośnie, a ograniczenia wiekowe stają się coraz mniej istotne.
Przed wojną kobiety stanowiły 55% zarejestrowanych bezrobotnych.
Obecnie według Państwowej Służby Zatrudnienia ten wskaźnik wzrósł do 77%, a w niektórych regionach – nawet do 80%. W związku z tym istnieją pewne trudności z obsadzeniem wakatów w zawodach tradycyjnie uprawianych przez mężczyzn (budowlańcy, spawacze, mechanicy, elektrycy, kierowcy itp.)
Teraz jednak okazuje się, że podział na zawody „męskie” i „kobiece” jest w znacznej mierze stereotypowy. A pracodawcy mają asumpt do tego, by zmieniać swoje podejście.
– Nie jest tak, że rynek pracy stracił wielu mężczyzn, a nie stracił kobiet. Bo stracił i jednych, i drugich. To nie jest taka sama sytuacja, jak w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii czy Związku Radzieckim w latach czterdziestych, kiedy ludzie nie mieli dokąd pójść [podczas II wojny światowej Związek Radziecki masowo zatrudniał kobiety w fabrykach broni, co było równoznaczne ze służbą wojskową – red.].
Ale obecny czas jest dobrym impulsem dla pracodawców do ponownego przemyślenia stereotypów, które pokutowały u nas od czasów sowieckich.
Dlaczego maszynistami w kolejkach metra i pociągach są wyłącznie mężczyźni?
To tajemnica, dlaczego kobiety zawsze prowadziły tramwaje i trolejbusy, ale już nie autobusy – dodaje Hlib Wyszlinski.
Państwowe Centrum Zatrudnienia potwierdziło nam, że największe braki kadrowe występują wśród pracowników wykwalifikowanych. W szczególności brakuje pracowników w zawodach: szwaczka, elektryk (naprawa sprzętu elektrycznego), hydraulik, monter torów, monter awaryjny, spawacz, kierowca wózka widłowego, operator koparki, tokarz, stolarz, operator maszyn sterowanych komputerowo. Jak dotąd nie zaobserwowano masowego zatrudniania kobiet na stanowiskach typowo „męskich”.
W ciągu ostatnich 9 miesięcy tylko 162 Ukrainki zostały zatrudnione jako operatorki maszyn do obróbki drewna, 109 zostało operatorkami pomp, 59 mechanikami montażu mechanicznego, a 47 operatorkami dźwigów. Kilkadziesiąt kobiet w Ukrainie zostało elektrykami i ładowaczami.
Państwo daje nowe możliwości
Przekwalifikowanie pracowników może pomóc w przywracaniu równowagi na rynku pracy. Jak latem ogłosiło Ministerstwo Gospodarki, 30 tysięcy Ukraińców będzie mogło przejść szkolenie i nauczyć się nowych zawodów w ramach projektu edukacyjnego ReSkill UA [projekt jest realizowany przez Happy Monday wraz z międzynarodową platformą Coursera, przy wsparciu programu USAID „Konkurencyjna Gospodarka Ukrainy” i pomocy Ministerstwa Gospodarki – red.].
– Zadaniem rządu jest poprawa sytuacji na rynku pracy poprzez wspieranie programów szkoleniowych i przekwalifikowujących dla Ukraińców w bardziej popularnych zawodach i specjalnościach. A także tworzenie warunków do powrotu tych, którzy opuścili kraj z powodu wojny
– wyjaśniła wiceminister gospodarki Tetiana Bereżna.
Urzędy pracy organizują szkolenia dla zarejestrowanych bezrobotnych na wniosek pracodawcy. Szkolą również tych, którzy chcą założyć własną firmę. Od początku 2024 r. takie szkolenia przeszło 33 tysiące bezrobotnych Ukraińców. Niektórzy, w tym osoby wewnętrznie przesiedlone, mogą otrzymać bon szkoleniowy – dokument, który umożliwia bezpłatne podniesienie kwalifikacji lub zdobycie nowego zawodu, zgodnie z listą zatwierdzoną przez Ministerstwo Gospodarki (155 zawodów i specjalności). Bony takie zostały wydane 19 tysiącom Ukraińców.
Instalatorki fotowoltaiki
Galina Czerkaszyna jest z wykształcenia inżynierem elektrykiem. W tym roku uczestniczyła w kursie dla instalatorów paneli słonecznych, organizowanym przez Atmosfera Academy, platformę szkolącą specjalistów w dziedzinie energii słonecznej. To był kurs dla kobiet. Głównym warunkiem udziału w nim było posiadanie wykształcenia technicznego, ponieważ uczestnicy musieli mieć podstawową wiedzę na temat elektryczności.
– Część kursu odbywała się online, a część w realu – mówi Czerkaszyna. – Uczyliśmy się, jak instalować i demontować moduły słoneczne na wysokości. W tym celu odbyliśmy praktyczne szkolenie z alpinizmu przemysłowego. Używając prawdziwego sprzętu alpinistów przemysłowych wspięliśmy się na dach; to była świetna zabawa. A potem musieliśmy wciągnąć tam panel i zainstalować go. To było już nieco trudniejsze, ale nadal bardzo interesujące.
W rezultacie Galina dołączyła do Atmosfera Academy jako wykładowczyni.– Na kurs instalatora paneli słonecznych nadeszło 150 zgłoszeń – mówi Ołeksij Weretelnyk, kierownik programu edukacyjnego. – Ostatecznie wybrano dziesięć uczestniczek, które w sierpniu 2024 r. ukończyły szkolenie teoretyczne online i praktykę techniczną w Kijowie. Już wcześniej szkoliliśmy kobiety na tym kursie, ale nie było ich zbyt wiele. Aż któregoś dnia zwróciła się do nas firma, która ma własne elektrownie słoneczne, i poprosiła o przeszkolenie specjalistów. Zdaliśmy sobie sprawę, że na rynku są problemy z męskimi zespołami, więc pomyśleliśmy, że kobiety również mogą nauczyć się tego zawodu.
Ukraińskie biuro Greenpeace, które zostało partnerem w programie, mniej więcej w tym samym czasie złożyło Akademii podobną propozycję. Po kursie pojawiły się inne organizacje pozarządowe gotowe do współpracy z platformą. W tym roku Akademia Atmosfera planuje stworzyć kolejną taką grupę.
– Zamierzamy uruchamiać kursy, w których kwestia płci będzie jeszcze mniej istotna – takie jak kurs na kierownika projektu w zakresie energii słonecznej. Bo jeśli mówimy o instalatorze, to nadal czasami trzeba użyć wysiłku fizycznego, gdy w rachubę wchodzi przeniesienie dość ciężkich paneli (choć dzieje się to przy użyciu narzędzi). Ogólnie rzecz biorąc, firmy często wysyłają do nas swoich pracowników na szkolenia, niezależnie od tego, czy są to mężczyźni, czy kobiety – dodaje Ołeksij Weretelnyk.
Inny program szkoleniowy dla kobiet oferowany jest w ramach projektu Reskilling Ukraine.
Sestry pisały już o tym, jak kobiety uczą się prowadzić ciężarówki. Jak mówi koordynatorka programu Ołeksandra Panasiuk, programy Reskilling Ukraine ukończyło już 228 kobiet . Zostały przekwalifikowane na kierowców ciężarówek (program OnTrack we współpracy ze Scania Ukraine) i kierowców autobusów (program BusDrive).Pod koniec roku zostaną uruchomione dwie kolejne grupy pilotażowe: kierowców ciężarówek OnTrack CE (kategoria CE, ciężarówka z przyczepą) oraz Iron Women – program szkolenia operatorów koparek i ładowarek czołowych. Ten drugi jest uruchamiany wspólnie z Volvo CE.
– To unikatowy program, który Volvo Construction Equipment wdraża po raz pierwszy. I robimy to razem w Ukrainie. Negocjacje w sprawie jego uruchomienia trwały prawie rok i jesteśmy bardzo zadowoleni, że kobietom, które widzą siebie jako profesjonalistki w obsłudze koparek i ładowarek, możemy dać szansę na zdobycie nowego zawodu całkowicie bezpłatnie – mówi Ołeksandra Panasiuk.
Kobiety mogą wykorzystać zdobytą wiedzę na różne sposoby. Niektóre zatrudnią się w nowej pracy, inne rozpoczną własną działalność gospodarczą, a jeszcze inne usprawnią procesy w swoich firmach.
Hanna Hastynszczykowa jest właścicielką rodzinnego rancza „Idylla” w obwodzie kijowskim. W lutym 2022 r. wieś Lisowicze, w której znajduje się ranczo, znalazła się pod okupacją. Zwierzętom brakowało jedzenia i wody. Nie było możliwości ewakuacji – wszystkie mosty zostały wysadzone w powietrze i brakowało transportu, którym można by wywieźć 13 koni.
– Siano i inne pasze miały zostać dostarczone 23 lutego, ale nie było jak tym do nas dotrzeć. Zostaliśmy prawie bez niczego – wspomina Hanna.
Potem pojawił się pomysł kupienia własnego transportera do przewozu koni:– Zdaliśmy sobie sprawę, że różnie może być i że to jedyny sposób na uratowanie koni.
Hanna postanowiła zrobić prawo jazdy kategorii C i zapisała się do projektu Reskilling Ukraine:
– Na początku online uczyliśmy się teorii, potem mieliśmy dwa tygodnie praktycznych lekcji jazdy. To było dla mnie trudne, bo choć miałam prawo jazdy, nie prowadziłam samochodu aż do 2022 roku, kiedy mój mąż wstąpił do sił zbrojnych.
Jazda po mieście była przerażająca, lecz pokonałam strach. Teraz zdaję sobie sprawę, że kiedy prowadzisz ciężarówkę, musisz wziąć pod uwagę jej wymiary. Wciąż zdajemy egzaminy, ale niektórzy z wcześniejszej grupy już znaleźli pracę.
Obecnie Reskilling Ukraine zbiera dane na temat tego, którzy absolwenci programu znaleźli pracę. Jeśli projekt otrzyma dofinansowanie, w przyszłym roku zostanie przekwalifikowanych kolejny tysiąc kobiet.
Zostań naszym Patronem
Nic nie przetrwa bez słów.
Wspierając Sestry jesteś siłą, która niesie nasz głos dalej.
