Zostań naszym Patronem
Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy.
Dominika Lasota to 22-letnia aktywistka ekologiczna, która zachęca młodych ludzi w różnych krajach do przeciwdziałania katastrofie klimatycznej. „The New York Times” nazywa ją jedną z liderek „nowego skrzydła ruchu antywojennego” – bo swoją walkę ze zmianami klimatycznymi łączy z oporem wobec rosyjskiej inwazji na Ukrainę.
.jpg)
– Głównym źródłem finansowania wojny i budowania potęgi militarnej Rosji są wpływy ze sprzedaży ropy i gazu – mówi Dominika. – Dzięki importowi paliw kopalnych z Rosji Putin zdobywa najwięcej pieniędzy na swoje agresywne działania w Ukrainie. Dlatego zaczęliśmy walczyć o embargo na rosyjskie paliwa kopalne w Unii Europejskiej.
To właśnie wojna na pełną skalę dobitnie pokazała, że źródło katastrofy klimatycznej i rosyjskich zbrodni w Ukrainie jest wspólne. To uzależnienie od paliw kopalnych
Zdaniem ekoaktywistki, kraje UE zaczęły rozbrajać energetycznie Rosję i zmniejszać swą zależność od rosyjskich surowców energetycznych nie dlatego, że chcieli tego politycy.
Zrobiły to, ponieważ aktywiści ekologiczni uporczywie je do tego zmuszali
– Dzięki presji ukraińskich organizacji pozarządowych i ich współpracy z międzynarodową społecznością ekologiczną udało nam się osiągnąć częściowe embargo na ropę – zaznacza Lasota. – Wspólnie organizowaliśmy protesty i różne akcje, aby wywrzeć presję na europejskich polityków i zażądać, by jak najszybciej odcięli się od Putina. W końcu jak Ukraina może wygrać wojnę, jeśli kraje UE z jednej strony przekazują duże sumy pieniędzy na pomoc dla niej, a z drugiej nadal kupują rosyjskie surowce energetyczne, finansując przestępczy rosyjski reżim?
.jpg)
Jedna z takich akcji miała miejsce w maju 2022 roku. Dominika Lasota, Wiktoria Jędroszkowiak i inni aktywiści ekologiczni protestowali przed budynkiem Berlaymont, czyli siedzibą Komisji Europejskiej, podczas spotkania, na którym przywódcy UE omawiali sankcje przeciw Rosji. Ich decyzja o nałożeniu embarga na około 80% rosyjskiej ropy została uznana przez działaczy ekologicznych za „połowiczny sukces”.
W listopadzie 2022 r. w Szarm el-Szejk w Egipcie odbyła się konferencja ONZ w sprawie zmian klimatu COP27. W tym czasie Dominika Lasota wraz z ukraińskimi aktywistkami ekologicznymi Switłaną Romanko („Razom We Stand”), Walerią Bondariewą i Wiktorią Boll („Fridays for Future Ukraine”) protestowała podczas sesji Rosjan, w których 150-osobowej delegacji było 33 lobbystów paliwowych.
Lasota zapytała wtedy rosyjską delegację: „Jak śmiecie siedzieć na tej konferencji, skoro jesteście zbrodniarzami wojennymi i nie zasługujecie na żaden szacunek?”
Nazwała Rosjan „podłym”, trzymając w górze transparent z napisem „Paliwa kopalne zabijają!”, za co wraz z innymi aktywistami została wyrzucona z sali przez ochronę. Wtedy w proteście wielu uczestników konferencji, w tym przedstawiciele polskiej delegacji i niemieccy aktywiści klimatyczni, również opuściło salę.
Zachodnie media („New York Times”, „Financial Times”, „Politico” i inne) pisały o tym i innych protestach, podczas których aktywiści ekologiczni domagali się silnych i skutecznych sankcji wobec Rosji: itp.
– Dla międzynarodowych dziennikarzy ważne było poinformowanie światowej społeczności, że w Europie są młodzi ludzie, którzy angażują się w kampanię antywojenną. I że Ukraińcy nie są sami. Są ekoaktywiści z Polski, Węgier, Czech, Niemiec, Francji i innych krajów – mówi Dominika.
Po inwazji wojsk rosyjskich na pełną skalę badania zmian klimatu w Ukrainie stały się niemożliwe. Od 2022 roku prawie 30% stacji meteorologicznych nie prowadzi obserwacji. Wiele stacji pogodowych ma znaczne luki w obserwacjach z powodu tymczasowej okupacji i przerw w dostawach prądu.
Zmiana klimatu jest zagrożeniem takim samym jak broń nuklearna. I nawet bez wyników poważnych badań jasne jest, że wojna rosyjsko-ukraińska niszczy planetę – uważa Lasota
Największym horrorem jest zabijanie ludzi i niszczenie ich domów, ale ekobójstwo też jest katastrofą. Bo z powodu niszczenia przyrody ludzie nie mogą już żyć w bezpiecznym świecie.
– By temu zapobiec, sprzeciwiamy się również tym firmom i przedsiębiorstwom, które kradną zdrowie ludzi i prawo do życia w bezpiecznym środowisku, aby zarabiać pieniądze dla siebie –mówi aktywistka. – Oni szkodzą środowisku, bezlitośnie niszcząc je dla własnych korzyści. I jak ukraińscy aktywiści ekologiczni mogą w pełni przyłączyć się do walki o przyszłość planety, jeśli ich życie jest zagrożone z powodu wojny?
.jpg)
Kiedy wybuchła wojna na pełną skalę, wielu ukraińskich działaczy na rzecz ochrony środowiska zadzwoniło do swoich kolegów z innych krajów i poprosiło o pomoc w ewakuacji.
Jednak większość z nich pozostała w Ukrainie i kontynuowała pracę w schronach przeciwbombowych, przy dźwiękach alarmów przeciwlotniczych
– Wiele się od was nauczyliśmy jako od narodu, który doświadcza okropności wojny w XXI wieku – przyznaje Dominika. – W najtrudniejszych czasach byliście w stanie zmobilizować się do obrony przed rosyjskimi okupantami. To dla mnie wielka inspiracja widzieć, jak moi koledzy kontynuują pracę, mimo że na ich domy spadają bomby i pociski. Podziwiamy odwagę, wytrwałość i motywację ukraińskich działaczy ekologicznych, którzy nadal robią z nami ważne rzeczy.
Jej zdaniem żywym przykładem solidarności globalnej społeczności ekologicznej z Ukraińcami była wizyta słynnej szwedzkiej aktywistki Grety Thunberg w Kijowie w czerwcu 2023 r., kiedy Rosjanie wysadzili tamę w Kachowce.
Greta Thunberg jest również przedstawicielką Międzynarodowej Grupy Roboczej ds. Środowiskowych Konsekwencji Wojny. Oprócz niej na spotkanie z prezydentem Zełenskim przybyli też inni przedstawiciele tej grupy: była wicepremier Szwecji Margot Wallström, wiceprzewodnicząca Parlamentu Europejskiego Heidi Gautala i była prezydent Irlandii Mary Robinson.
Thunberg nazwała katastrofę w obwodzie chersońskim ekobójstwem i wezwała do pociągnięcia rosyjskich władz do odpowiedzialności. Podkreśliła, że zaangażuje przedstawicieli pozarządowych organizacji ekologicznych w dialog na temat głównych zadań Międzynarodowej Grupy Roboczej i zwróci uwagę na środowiskowe konsekwencje wojny.
– To był ważny moment, który pokazał, że na świecie jest wielu ludzi, którzy wspólnie walczą o przyszłość naszej planety. I że ta walka podczas wojny o Ukrainę i walka o środowisko idą w parze. Politycy, którzy chcą zarabiać coraz więcej pieniędzy, uważają, że ich własne korzyści są ważniejsze niż życie ludzi. Ale wojna przeciwko Ukrainie ujawniła problemy, na których zachodni przywódcy nie chcieli się skupiać przez wiele dziesięcioleci – więc milczeli. A teraz coraz więcej ludzi zdaje sobie sprawę z tego, jak mocno Rosja zacisnęła swoją energetyczną pętlę na UE i na co tak naprawdę Rosjanie wydają swoje dochody z ropy i gazu. Na niszczenie planety – mówi Dominika Lasota.
Według polskiej ekoaktywistki inwazja Rosji na Ukrainę jest potężnym sygnałem alarmowym: trzeba pilnie porzucić paliwa kopalne. A jeśli Europa chce uniezależnić się od Rosji, musi korzystać z alternatywnych źródeł ropy i gazu. Lasota uważa, że jedynym rozwiązaniem w tej problemu jest przyspieszenie przejścia na odnawialne źródła energii, takie jak wiatr i słońce. Dopóki tak się nie stanie, coraz więcej Ukraińców będzie umierać w wyniku rosyjskich działań wojennych.
Wojna w Ukrainie odwraca również uwagę UE od zmian klimatycznych, ze względów bezpieczeństwa prowadząc do zwiększenia produkcji broni. A większość sprzętu wojskowego działa przecież na benzynę i olej napędowy.
Oznacza to, że zależność od rosyjskich paliw kopalnych jest błędnym kołem, w którym nie ma miejsca na pokój na naszej planecie
Lasota uważa, że istnieje wiele organizacji, które już pracują nad przyjaznym dla środowiska podejściem do powojennej odbudowy Ukrainy na różnych platformach międzynarodowych. Aktywiści ekologiczni apelują do władz wielu krajów o zapewnienie międzynarodowego wsparcia finansowego na rzecz ekologicznej odbudowy Ukrainy. Wsparcie to powinno mieć formę dotacji.
Zdaniem aktywistki niektóre międzynarodowe firmy, wykorzystując osłabienie Ukrainy, mogą udawać, że pomagają w tym procesie. Jednak w rzeczywistości kierują się tylko egoistycznymi motywami, chcąc zarobić na odbudowie Ukrainy jak najwięcej pieniędzy. Dlatego musimy upewnić się, że ta odbudowa będzie dla Ukraińców sprawiedliwa.
– Nie każdy chce pomóc Ukrainie, bo ma dobre serce. Zdaję sobie sprawę, że wojna jest długa i że jest to bardzo męczący proces. Ale będziemy dalej budować solidarność środowiskową z Ukraińcami i razem walczyć – obiecuje Dominika.
Dziennikarka, redaktor Mikołajowskiego Oddziału Narodowej Publicznej Nadawczej Ukrainy. Autor programów telewizyjnych i radiowych, opowiadań, artikułów na tematy wojskowe, ekologiczne, kulturalne, społeczne i europejskie. Opublikowano w gazecie ukraińskiej diaspory w Polsce „Nasze Słowo”, na ogólnoukraińskich stronach dotyczących „Portal Integracji Europejskiej” Biura Wicepremiera ds. Integracji Europejskiej i Euroatlantyckiej oraz Ukraińskiego Centrum Mediów Kryzysowych. Międzynarodowe programy szkoleniowe dla dziennikarzy: Deutsche Welle Akademie, Media Neighbourhood (BBC Media Action), Thomson Foundation i inni. Współorganizatorka wielu dziedzin i szkoleń: projekty edukacyjno-kulturalnych dla uchodźców w Polsce, realizowane przez Caritas, Federację Organizacji Pozarządowych FoSA; „Kultura Pomaga”, realizowanych przez Osvitę (UA) i Zusę (DE). Jest współautorką książki „Serce oddane ludziom” o historii południowej Ukrainy. Opublikowano artykuł na temat wojskowe w książkach „Wojna na Ukrainie. Kijów - Warszawa: Razem do zwycięstwa” (Polska, 2022), „Lektury iczne: Zachowajmy dla otomności” (Ukraina, 2022)
Zostań naszym Patronem
Nic nie przetrwa bez słów.
Wspierając Sestry jesteś siłą, która niesie nasz głos dalej.
