Zostań naszym Patronem
Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy.
Wylane łzy się opłaciły
Oksana Gonczaruk: Powiedziałaś kiedyś: „Przeszłam przez szkołę sportów olimpijskich i przetrwałam... niewielu ludzi jest w stanie przetrwać taką podróż”. Co miałaś na myśli?
Kateryna Sadurska: Od 8. do 14. roku życia uprawiałam pływanie synchroniczne w moim rodzinnym Mikołajowie, ale to było bardziej hobby niż sport, chociaż zajmowało mi dużo czasu. Potem zaproponowano mi przeprowadzkę do Kijowa i starty w tamtejszej drużynie. Decyzja nie była łatwa, bo nie planowałam wiązać swojego życia ze sportem – chciałam studiować i robić karierę. W wieku 15 lat dołączyłam do reprezentacji juniorów i odtąd prawie cały czas spędzałam na treningach w Charkowie.
To było bardzo trudne, bo mój poziom w tamtym czasie nie był wystarczająco wysoki, by znaleźć się w drużynie narodowej. Musiałam nadrobić zaległości, a w okresie dojrzewania to nie takie łatwe, jak w dzieciństwie. Istnieje na przykład rodzaj elastyczności, który rozwija się tylko w dzieciństwie.
Trenowałam ze łzami w oczach – budziłam się z nimi i z nimi kładłam się spać
Mamie o tym nie mówiłam, sama przez wszystko przechodziłam. Ale te łzy się opłaciły.
Pływanie synchroniczne to chyba wyczerpująca, monotonna praca?
Tak. O siódmej rano byliśmy już na siłowni, potem na basenie, a kończyliśmy około czwartej lub szóstej wieczorem, więc było nawet 8 godzin treningu. Poza dużym obciążeniem fizycznym jest presja psychiczna, z którą nie każdy potrafi sobie poradzić. W zasadzie całe życie spędzasz na basenie... Bardzo się martwiłam, że nie mogę trenować, jak normalni ludzie. Cały czas czułam się ograniczona.
To tak, jakbyś wynajmowała się do czegoś na lata. A ja robiłam to przez 17 lat, w okresie kształtowania się mojej osobowości.
A kiedy z tym skończyłam i zdobyłam wolność, o której tak marzyłam, dopadł mnie kryzys tożsamości
Bo przez wiele lat żyłaś w systemie, w którym o wszystkim decydowano za Ciebie?
Tak. Odkąd znalazłam się w reprezentacji Ukrainy, po prostu trenowałam i nie myślałam o kwestiach finansowych ani o organizacji procesu treningowego. Dopiero kiedy zaczęłam uprawiać freediving, zdałam sobie sprawę, że organizacja tego procesu stanowiła dużą częścią pracy, a wyniki, które osiągałyśmy w pływaniu synchronicznym, wszystkie medale i starty w igrzyskach olimpijskich, były owocem pracy wielu ludzi, podczas gdy cała chwała spływała na sportowców.
Przeszłaś na sportową emeryturę, zyskałaś wolność, ale z jakiegoś powodu nie zrezygnowałeś z basenu. Przeciwnie: poszłaś w głębinę.
W 2012 roku spróbowałam freedivingu w basenie i miałam świetne wyniki. Naprawdę podobał mi się ten proces, był spokojny i przyjemny. Pomyślałam więc, że warto byłoby to robić na tej mojej, jak to nazywasz, sportowej emeryturze.
Później przyjaciele freediverzy zaprosili mnie na zawody w Polsce. Dzień wcześniej poszłam na trening i już w pierwszej próbie ustanowiłam rekord kraju w basenie: przepłynęłam poziomo 174 metry na jednym wdechu. Strasznie mnie to naładowało!
Kontynuowałam to, jednocześnie próbując swoich sił w różnych sferach życia: przez dwa lata byłam doradczynią gubernatora w Charkowie ds. młodzieży i sportu. Choć pracowałam tam na zasadzie wolontariatu, to było interesujące doświadczenie, ponieważ pozwoliło mi zrozumieć, jak funkcjonuje sport w naszym kraju. Uczyłam również pływania studentów na uniwersytecie pedagogicznym, a potem, w czasie pandemii, postanowiłam stworzyć własną markę strojów kąpielowych – SAO. I gdy tylko zdecydowałam się zatrudnić asystentów (bo do tej pory wszystko robiłam sama), wybuchła wojna.
Sto metrów pod wodą
Powiedziałaś kiedyś: „Czuję się pewnie w wodzie, ale wszystko, co dzieje się na lądzie, nadal jest dla mnie wyzwaniem”.
Naprawdę czuję się bardziej komfortowo w wodzie niż na lądzie. Próbowałam na przykład biegać i ćwiczyć na siłowni, ale moje ciało nie było gotowe na takie obciążenia. Jest lepiej przystosowane do przebywania w wodzie.
Co jest dla Ciebie najtrudniejsze w nurkowaniu? Kiedy próbowałam wyobrazić sobie te Twoje 84 metry, przypomniałam sobie dzwonnicę Ławry Peczerskiej w Kijowie, która ma 96 metrów wysokości. To imponujące!
Możesz sobie też wyobrazić wysokość pomnika Ojczyzny, który ma 103 metry. Ja z monopłetwą nurkuję na 107 metrów
Najtrudniej odważyć się na nową głębokość. No i jest dużo pracy przed nurkowaniem.
Potrafisz wstrzymać oddech na 7 minut lub dłużej. Jak to robisz?
Trenuję.
Ważne jest, by nauczyć się negocjować ze sobą, a nie reagować negatywnie. Dużo pracujemy nad chęcią oddychania. Regularny trening nie tylko stymuluje ciało do fizycznej adaptacji, ale także pozwala zdobyć doświadczenie w rozróżnianiu subtelnych odcieni twojego stanu i nauczyć się odpowiednio na nie reagować.
Jakie są negatywne skutki nurkowania na takich głębokościach dla ciała i zdrowia?
Jeśli przestrzegasz zasad ostrożności i nurkujesz w ramach swoich możliwości, ta aktywność przynosi o wiele więcej korzyści. Oczywiście mogą wystąpić różne rodzaje barotraumy, ale to nie jest norma. Gdy mówimy o intensywnym treningu, zwłaszcza na głębokości, to jest to dość duży stres dla organizmu, zwłaszcza dla układu nerwowego. Dlatego ważne jest, by zarezerwować czas na regenerację. Czasami między głębokimi nurkowaniami muszę odpocząć nie jeden, ale dwa, a nawet trzy dni.
W jakim wieku lepiej już porzucić freediving?
Są ludzie, którzy nurkują na 100 metrów w wieku 60 lat. Pewien człowiek ze Słowenii ma 72 lata i nurkuje na ponad 80 metrów. Tak więc to bardzo względna sprawa. Można rozpocząć tę aktywność nawet w wieku 40-50 lat i osiągać przyzwoite wyniki, jeśli pozwala na to zdrowie.
Freediving jest stosunkowo młodym sportem, a system treningowy dopiero się kształtuje. Jednak każdego dnia przybywa wiedzy na ten temat, a ludzie mogą szybciej poprawiać swoje wyniki. Pytanie tylko, czy chcesz prowadzić taki styl życia w wieku 40 lat.
Są jakieś baseny w Ukrainie, w których możesz nurkować? Gdzie trenujesz?
We freedivingu, oprócz głębokościowego, istnieją również dyscypliny basenowe – statyczne wstrzymywanie oddechu i dynamika podczas nurkowania poziomego, z boku na bok – więc większość basenów sportowych nadaje się do treningu.
Freediving pozwala Ci nurkować w różnych morzach na całym świecie. Które jest Twoim ulubionym?
Wszystkie są fajne, a nasze Morze Czarne to moja pierwsza duża woda. Jednak najbardziej lubię wszystko, co ma związek z Karaibami, ponieważ tam osiągnęłam swoje najlepsze wyniki – chociaż to daleko i jest tam nietanio.
Pod wodą miałam już krótkie spotkania z rekinami wielorybimi, płaszczkami, rekinami rafowymi, żółwiami i delfinami. Ale moim marzeniem jest nurkowanie z orkami.
W poszukiwaniu wewnętrznej ciszy
We wszystkich wierzeniach ludowych woda to mistyczna rzecz. Jak sobie z nią radzisz? Jaki masz z nią kontakt?
Przede wszystkim trzeba szanować ten żywioł, bo jest znacznie silniejszy od nas.
Jest takie wyrażenie: „zdobyć głębinę”. Niektórzy myślą, że chodzi w nim o „podbój”. Ale dla mnie to oznacza stać się wystarczająco „głębokim” we wszystkich znaczeniach, by ta głębia stała się łatwa i przyjemna
Musisz być gotowa do zanurzenia się na tę głębokość i nie wymuszać postępu, akceptować wszystko takim, jakie jest. Musisz też być szczera i czysta. Im lepsze nurkowanie, tym przyjemniejsze doświadczenie.
Twoje pierwsze nurkowanie odbyło się w kamieniołomie niedaleko Żytomierza i bardzo się tam bałaś. Nawiasem mówiąc, miejscowi mówią, że woda w tych kamieniołomach jest pozbawiona życia.
Nastrój, z jakim wchodzisz do wody, jest tym, co otrzymujesz. Jeśli myślisz o złych rzeczach, to oczywiście twoje ciało zareaguje napięciem, co stworzy jeszcze więcej przeszkód. Bałam się tego pierwszego nurkowania, ponieważ nie wiedziałam, co robić, miałam zły sprzęt, stary skafander, do którego dostała się zimna woda, więc bardzo szybko zmarzłam. Do tego głębokość, nieznane miejsce, ciemność i brak umiejętności wyrównania ciśnienia. Teraz wiem, że pierwsze doświadczenie nurkowe powinno być tak bezstresowe, jak to tylko możliwe. Kiedy więc prowadzimy kursy, staramy się to robić w cieplejszych i spokojniejszych wodach.
Nieco później miałam okazję spróbować nurkowania na Karaibach. Tam w końcu zdałam sobie sprawę z piękna głębokiego freedivingu. W ogóle się nie bałam, zakochałam się w oceanie i głębinach. Byli tam doświadczeni freediverzy, którzy pomogli mi opanować technikę wyrównywania ciśnienia, bo to była główna rzecz, która powstrzymywała mnie przed głębszym nurkowaniem. W ciągu 10 dni zeszłam z 17 do 41 metrów.
W swoich opowieściach o nurkowaniu często używasz słowa „magia”. Co przez nie rozumiesz?
Oczywiście, że istnieje magia. Kiedy sportowa, atletyczna, racjonalna część nurkowania jest dopracowana, robi się miejsce na coś innego.
W mojej praktyce były nurkowania, w tym kilka z rekordami świata, podczas których czułam się częścią czegoś majestatycznego, natury, wszechświata. To niesamowite doświadczenie, o wiele cenniejsze niż wszystkie tytuły i medale
Tak więc dla mnie freediving jest zarówno sportem, jak swego rodzaju magiczną praktyką, która pomaga nie tylko rozszerzyć moje fizyczne granice, ale także osiągnąć wewnętrzną harmonię.
Jakich technik używasz, by wytrzymać presję otchłani i ustanawiać rekordy?
Pomaga mi medytacja – ten sam rodzaj medytacji, który spopularyzował David Lynch. Staram się ją praktykować cały czas. I oczywiście trening.
Czy to prawda, że pod wodą towarzyszy Ci całkowita cisza?
Ogólnie – tak. Ale cisza wokół ciebie to dopiero połowa sukcesu.
Wszędzie nosimy w sobie nasz wewnętrzny monolog, więc zadaniem jest osiągnięcie wewnętrznej ciszy lub przynajmniej sprawienie, by ten monolog był pozytywny. Bo nawet jeśli na zewnątrz jest cicho, głos w środku może wszystko zrujnować
Co ciekawe, ten stan poczułam na swoim pierwszym treningu wstrzymywania oddechu, kiedy robiłam statykę. Nie było wewnętrznego monologu, a ta cisza pozostała ze mną nawet po wyjściu z basenu. Od tamtej pory to mój cel. Przez długi czas to uczucie nie powracało, ale ostatnio coraz częściej go doświadczam.
Rekordy na wojennej adrenalinie
Gdzie zastał Cię początek inwazji?
W Egipcie. Byłam wtedy w Dahabie ze studentami jako instruktorka nurkowania. 27 lutego planowałam wrócić do domu – a tu nagle wojna. Nie można było latać samolotami, wszyscy opuszczali Ukrainę, a nie wjeżdżali do niej. Mój mąż był w Charkowie. Zdecydowaliśmy, że lepiej dla mnie będzie zostać tam, gdzie jestem, zwłaszcza że w ogóle nie brałam pod uwagę opcji wyjazdu z kraju jako uchodźczyni.
Egipt miał wszystkie warunki do treningu. Zanurkowałam tam do 85 metrów, choć na początku lutego osiągałam maksymalnie 63 metry. Dodałam te ponad 20 metrów, będąc na adrenalinie. To zainspirowało mnie do dodania kolejnych 10 metrów w ciągu roku – i pod koniec 2022 roku zostałam dwukrotną mistrzynią świata, zdobywając dwa złote medale.
W kwietniu nasza Federacja Sportów Podwodnych zaczęła trochę ożywać i udało mi się wyjechać z Egiptu na Mistrzostwa Świata w pływaniu. Stamtąd wróciłam do Charkowa. Było lato. To było trudne doświadczenie dla osoby nieprzyzwyczajonej do odgłosów ostrzału. Reagowałam na wszystkie dźwięki, których w Charkowie było wtedy mnóstwo. Miasto opustoszałe, a gdy nie było alarmu ani wybuchów, panowała niepokojąca cisza.
Wszędzie wokół pełno żołnierzy, wolontariuszy i dziennikarzy, a ja nie potrafiłam sobie nawet wyobrazić, że życie może tu kiedykolwiek powrócić
A potem znalazłam się w Charkowie w sylwestra – i miasto żyło, mimo wszystko. Ludzie są zmęczeni, lecz zarazem jest tu o wiele więcej życia niż latem 2022 roku.
Jak reagujesz na stres związany z wojną, jak się regenerujesz?
Poczułam to w 2023 roku, kiedy przez 7 miesięcy przygotowywałam się w Charkowie do mistrzostw pływackich. Bardzo tęskniłam za domem i starałam się zostać tam jak najdłużej. Ale jednocześnie zdawałam sobie sprawę, że w takich warunkach, z syrenami wyjącymi kilka razy w nocy, mogę zrobić tylko przeciętny wynik. O uwolnieniu potencjału, o poziomie elitarnym, nie było mowy.
Dlatego w zeszłym roku prawie cały czas trenowałam za granicą. Opłaciło się, bo zaktualizowałam wszystkie swoje rekordy krajowe i zakwalifikowałam się do mistrzostw świata.
Zapewne zdajesz sobie sprawę, że dyplomacja sportowa jest dla nas bardzo ważna. Ty swoim magicznym nurkowaniem też wpływasz na opinię świata o Ukrainie.
Na początku wojny nie doceniałam tej siły, ale później moją misją stało się rywalizowanie możliwie najczęściej – by wznosić ukraińską flagę tak często, jak to możliwe. Każde przypomnienie o Ukrainie jest ważne. Kiedy jesteś na podium i nie możesz powstrzymać emocji, przynajmniej przyciągasz uwagę ludzi, którzy mają dla nas empatię. Oczywiste jest, że sama nie przeciwstawię się rosyjskiej propagandzie, ale staram się przypominać ludziom o tym, co dzieje się w naszym kraju.
Ukraińska dziennikarka, piosenkarka i kompozytorka (pierwotnie była muzyka, która do tej pory nigdzie nie zniknęła). Swoją pracę w dziennikarstwie rozpoczęła od artykułów w magazynie muzycznym „Galas”. Przez wiele lat pracowała jako felietonistka kulturalna gazety „KP w Ukrainie”, była również redaktorką naczelną magazynu „Atelier”. Przez ostatnie kilka lat była krytykiem muzycznym w Vesti.ua, a wraz z wybuchem wielkiej wojny odnalazła się jako dziennikarka w reportażu społecznym.
Zostań naszym Patronem
Nic nie przetrwa bez słów.
Wspierając Sestry jesteś siłą, która niesie nasz głos dalej.
