Zostań naszym Patronem
Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy.
Sonia Sotnyk, popularna ukraińska prezenterka radiowa, ma na koncie tysiące audycji radiowych, Majdan i wolontariat od 2014 roku. Jej mąż jest na froncie od pierwszego dnia. Ta rozmowa odbyła się po kolejnym zmasowanym ataku rakietowym na Kijów i inne miasta Ukrainy.
Nikt nie jest dziś ze stali – czasami musisz pozwolić sobie na antydepresanty
Oksana Gonczaruk: – Jak się trzymasz po 900 dniach wojny?
Sonia Sotnyk: – Radzę każdemu, by skonsultował się z psychoterapeutą, a następnie udał się do psychiatry, neurologa – i wziął leki przeciwdepresyjne. Biorę je już od dziewięciu miesięcy, inaczej nie dałabym rady. Ale biorę je ostatni miesiąc. Potem spróbuję wymyślić, co dalej.
Myślisz, że wszystko jest w porządku, nie wpadasz w histerię, oddychasz równomiernie, ale twoje ciało się rozpada. Stres sprawia, że odczuwasz silny ból. Miałam problemy fizjologiczne, poszłam do gastroenterologa, a on powiedział, że nic nie poradzi. Mózg i żołądek są ze sobą silnie połączone, dlatego stres wpływa przede wszystkim na żołądek.
I wyobraź tylko sobie: drugiego dnia przyjmowania antydepresantów wszystkie moje problemy fizjologiczne zniknęły, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki!
Na YouTube ktoś napisał o Tobie: „Sonia jest ze stali”, bo naprawdę robisz takie wrażenie. Tyle że wcale nie jesteś taka stalowa...
Nie ma co udawać: nikt z nas nie jest ze stali. Gdybym nie brała antydepresantów, miałabym tachykardię, nadciśnienie i ataki paniki.
To dlaczego nie wyjechałaś z kraju?
Po pierwsze, nie musiałam ratować swoich dzieci, bo ich nie mam. Gdybym je miała, serce matki powiedziałoby mi, bym zabrała je z tego horroru. Po drugie, mój mąż jest żołnierzem.
Żyję tych realiach od dłuższego czasu i mniej więcej wiem, gdzie się udać i co zrobić, żeby być użyteczną. Dlatego nawet nie myślałam o opuszczeniu Kijowa
Jesteśmy krwiobiegiem
Ludzie znają Cię nie tylko jako popularną prezenterkę radiową, ale także jako aktywną wolontariuszkę. Jak długo się tym zajmujesz?
Od 2014 r. Niedawno pomyślałam, że wolontariat można metaforycznie porównać do układu naczyniowego ludzkiego ciała. Tak jak naczynia krwionośne są wypełnione krwią, tak wolontariusze wypełniają wykrwawiany przez wrogów kraj wszystkim tym, co jest potrzebne. Jesteśmy krwiobiegiem, w którym wszyscy się wspierają. Są duże żyły – to społeczne fundamenty, i są małe naczynia – czyli my. I wszystko to pracuje dla jednego wielkiego organizmu.
Ja i moi przyjaciele przeżyliśmy Majdan. Istnieliśmy w idealnym, małym świecie, w którym każdy starał się być użyteczny. I to właśnie tam nasze stare bractwo wolontariuszy stało się silniejsze. Od dziesięciu lat nikt nie odszedł. Trwamy.
Kiedy pierwsi ochotnicy poszli na front, miałam wrażenie, że znam ich wszystkich. Bo wszyscy byli moimi przyjaciółmi. Wtedy oczywiście automatycznie zaczynasz pomagać swojemu przyjacielowi i bratu. A oni poszli naprawdę boso, w klapkach i szortach.
Ta szalona motywacja powtórzyła się w 2022 roku. Uwierz mi, wielu ochotników, którzy walczyli od 2014 roku, było sceptycznie nastawionych do tego, że Ukraina powstanie. I byli zdumieni, że Ukraińcy stanęli w jej obronie. To było motywujące i inspirujące.
Często można usłyszeć, że wolontariusze pracują zamiast państwa.
W 2022 roku państwo było przytłoczone skalą tragedii. Była tak wielka, że żadne państwo nie mogłoby jej podołać. Przygotowanie mechanizmów pomocy zajęło trochę czasu. Było wielu ochotników, którym należało zapewnić broń, nie było wystarczających zasobów. Wtedy do akcji wkroczyli ochotnicy.
To jest to, czego Rosjanie nie wzięli pod uwagę – że bataliony ochotnicze miały broń zakopaną w lasach w pobliżu Kijowa. I ochotnicy nie przerwali swojej pracy od 2014 roku, więc zareagowali natychmiast.
Kiedy jesteś online 24/7 i łączysz ludzi z ludźmi, gromadzisz numery telefonów, pod które w normalnym życiu nigdy byś nie zadzwoniła. Pewnego dnia, za 20 lat, opowiem ci o tym – teraz jest jeszcze za wcześnie. Cóż, dostajesz ofertę od służb wywiadowczych, słuchasz, kiwasz głową i myślisz: dlaczego ja?
Na tyłach każdy toczy trzy prywatne wojny
Jakie są dziś problemy związane z pomaganiem armii?
Dziury trzeba zapełniać wszędzie, ale na szczęście nie brakuje już wszystkiego, jak na początku. Jest jednak coś, na co wolontariusze nie mają wpływu: brak broni i amunicji.
Zajmujemy się teraz wszystkim, co jest związane z medycyną. Możemy też wpływać na procesy w ministerstwach i wyspecjalizowanych agencjach. Chłopaki toczą na froncie wojnę z wrogiem, a na tyłach każdy ma trzy osobiste wojny.
Pierwszą wojnę toczysz z samą sobą – żeby pracować bez przerwy
Druga jest z rządem, ponieważ rząd czasami zapomina – to jego cecha – że jest dla ludzi. Więc ludzie muszą zmuszać rząd do robienia różnych rzeczy, by zdobyć to, czego potrzebują.
Ostatnio odnieśliśmy duże zwycięstwo: kilka fundacji zjednoczyło się i przeforsowało kwestię zapewnienia nieopodatkowanej pomocy wolontariuszy nie tylko tym, którzy mają legitymacje kombatanta, ale wszystkim żołnierzom, którzy walczą teraz w Ukrainie. Bo nie każdy ma legitymację kombatanta. Dziś, zapewniając apteczkę pierwszej pomocy osobie, która właśnie się zmobilizowała i jedzie na front, fundacja musi zapłacić podatek.
Trzecia wojna dotyczy wroga wewnętrznego. Wiadomo, kto jest kim na froncie, ale znacznie trudniej ustalić to na tyłach. Znamy wiele postaci, które w 2014 roku były na przykład burmistrzami i poddały swoje miasta, a teraz żyją sobie spokojnie i nawet wygrywają procesy [z państwem ukraińskim – red.] w niektórych europejskich sądach, otrzymując odszkodowania. Niektórzy przenieśli się już za granicę i tam cieszą się życiem.
Pewnego dnia to wszystko się skończy. Będziesz mogła pracować w radiu – i czasami śpiewać.
Czasami moja mama narzeka, dlaczego musimy to wszystko robić. A ja jej mówię, że dostaliśmy to życie w niebiańskim urzędzie i musimy być użyteczni na tej ziemi, albo... nie. Jeśli ludzie są obojętni i nie chcą nic robić – proszę bardzo, nie róbcie nic. Ale przynajmniej nie przeszkadzajcie. Mamy dla was taki znak: „Remont. Przepraszamy za niedogodności”.
„NaCzapkę” to miejsce siły
Mówiąc o wolontariuszach, nie możemy nie wspomnieć o waszym projekcie „NaCzapkę”, który łączy rock, jazz, zespoły klasyczne i działalność charytatywną. W jego ramach na scenie występowali najlepsi muzycy w kraju. Ile wydarzeń już się odbyło?
Od 2015 roku robimy ten projekt każdego lata, w każdy czwartek od maja do września. Po 24 lutego nigdy nie odwołaliśmy żadnego koncertu, nawet jeśli był ciężki ostrzał. Bo tu nie chodzi tylko o muzykę. „NaCzapkę” to miejsce mocy, w którym ludzie mogą się zobaczyć, porozmawiać, spotkać, zakochać, a nawet wziąć ślub (śmiech).
Czyj koncert przyniósł projektowi najwięcej pieniędzy?
Zespołu Żadan i Sobaki. Zebraliśmy około 400 tysięcy hrywien na implanty kości dla naszych rannych; to rekord. Wtedy nawet nie reklamowaliśmy Żadana. Powiedzieliśmy tylko, że pojawi się tajemniczy gość.
Z Serhijem Żadanem na estradzie
Żołnierze często przyjeżdżają na koncerty organizowane w ramach „NaCzapkę”. Co ich interesuje? Co cieszy?
Nie zawsze wiem, którzy z widzów są wojskowymi, bo przychodzą w cywilnych ubraniach. Ale na przykład ostatnio podczas koncertu podszedł do mnie mężczyzna i powiedział, że od dawna słucha Radia ROKS. Okazało się, że jest strażnikiem granicznym z Mariupola, zwolnionym z niewoli w lutym 2024 roku. Powiedział mi też z uśmiechem, że ma się dobrze i trochę przytył. Cóż mogłam na to odpowiedzieć? Więc po prostu staliśmy tam, przytulając się do siebie – i to wszystko. Jego żona dodała później, że chłopaki w Mariupolu słuchali Radia ROKS, zanim zostali wzięci do niewoli.
To było jak eksplozja w mojej głowie. Bo kiedy pracujesz, nawet nie zdajesz sobie sprawy, że ktoś może potrzebować twojej pracy
Potrzebujemy różnej ukraińskiej muzyki. Złej też
Od początku wojny pojawiło się wielu nowych, interesujących muzyków. Czy któryś z nich zwrócił Twoją uwagę?
Podoba mi się wszystko, ponieważ potrzebujemy ilości, aby przerodziła się w jakość. Potrzebujemy dużo różnej ukraińskiej muzyki – w tym złej, byśmy wiedzieli, czym jest dobra. Tylko najbardziej utalentowani i autentyczni przetrwają. Wiele projektów rodzi się nie tylko w muzyce pop i rock, ale także w muzyce klasycznej i jazzowej. Piana opadnie, wartościowe rzeczy pozostaną. Niedawno zapytano mnie, dlaczego ukraińska muzyka nie jest powszechnie grana za granicą. Wydaje mi się, że powinniśmy bardzo poważnie potraktować pomysł, by nauczyć się pisać muzykę przynajmniej dla siebie.
Jaką muzykę możesz nazwać swoją?
Przysyłają mi dużo muzyki i słucham wszystkiego. Dzięki kolegom, którzy wciąż podrzucają mi coś nowego, tylko podczas jednej audycji poznaję co najmniej 14 nowych utworów.
Ostatnio wciągnęła mnie nowa płyta „Zmęczenie” Żeni Galicza i O.Torvalda. To reinkarnacja Galicza jako muzyka, jako osoby. To, co pisał kiedyś, i to, co robi teraz, to zupełnie różne rzeczy. Interesuje mnie, jak zmieniają się muzycy, jak wpływa na nich sytuacja. Żenia poszedł na front, gdzie pracował z „dwusetnymi” [chodzi o żołnierzy poległych w walce – red.]. Ciekawie jest zobaczyć, jak udało mu się wyprzeć to wszystko w swojej duszy.
Im dłużej żyję, tym częściej wracam do muzyki, którą kocham od dawna. Mówiąc metaforycznie, mój stan emocjonalny jest taki, że chcę być cały czas w swoim starym towarzystwie, gdzie wszystko jest jasne. Dlatego często wracam do muzyki, którą kochałam, gdy miałam 20, a nawet 14 lat.
Dlatego czekam na przykład na nowy album Sade, którego ona nie może skończyć.
Wielu znanych muzyków i liderów opinii jest dziś na froncie. Niedawno poszedł na wojnę Serhij Żadan. Ci ludzie są bezcenni dla milionów innych, więc być może nie powinniśmy ich narażać?
Możesz zrobić milion dobrych i miłych rzeczy, ale jest coś, co nazywa się refleksją. Oni myślą: „Dziewczyny poszły na wojnę – a co ze mną?” To jest wewnętrzna historia człowieka, który musi sobie odpowiedzieć na pytania. Ludzie tej rangi muszą podejmować odpowiednie decyzje.
Ważne jest to, że idą na front jako ochotnicy, że nie są do tego zmuszani. I że to ich akt godności
W naszym życiu zawsze była wojna
Twój mąż jest na wojnie od 2014 roku. Przeszedł przez kocioł iłowajśki i został wzięty do niewoli. Poznaliście się dwa lata później. Nadal walczy. Jedyna różnica polega na tym, że teraz ktoś czeka na niego w domu. Jakie to uczucie dla kobiety – wciąż czekać? Do czego możesz się przyzwyczaić, a do czego nie?
Jest mi chyba łatwiej, bo poznaliśmy się, gdy Mychajło był już na wojnie. Po prostu nie znam żadnego innego Mychajły, znam tylko tego jednego. O wiele trudniej jest, gdy twój mąż, który miał normalną cywilną pracę, wychowywał dzieci i był całkiem spokojną osobą, nagle zostaje wyrwany z tego spokojnego życia. Takie doświadczenie jest trudne dla każdej kobiety, na przykład gdy odruchowo kładzie na stole dwa talerze. Albo przyłapuje się na myśleniu, że twój mąż wróci do domu z pracy i powiesi tę półkę lub wyniesie śmieci. A on nie przyjdzie, bo jest daleko.
I ta oś, na której opiera się rodzina, rozpada się, a ty musisz sama poradzić sobie ze wszystkim, musisz odbudować swoje życie i być dorosła
To trudne. W naszym życiu z mężem zawsze była wojna, a strach o niego był częścią mnie przez wiele lat.
Z mężem Mychajłą
Ile dni po 24 lutego spędził z Tobą na przepustce?
Jeśli zsumować wszystkie jego wizyty, najwyżej półtora miesiąca. Nie liczę dni, bo kiedy przyjeżdża, zaczynają się moje wakacje. A potem wyjeżdża.
Jak się poznaliście?
Zapoznała nas nasza wspólna znajoma Łarysa Pokalczuk, która kiedyś nakręciła film „Ochotnicy” o batalionie Donbas i Iłowajśku. To historie o wyrwaniu się z okrążenia, o niewoli i o tych, którzy tam zginęli. Ten film opowiada również historię Mychajły. Po którejś „Czapce” poszłam z przyjaciółmi do kawiarni, a Łarysa zaprosiła nas do swojego stolika, gdzie siedziała pstrokata grupa ludzi. Z entuzjazmem zakomunikowaliśmy, że właśnie zebraliśmy pieniądze na budowę strzelnicy. Wtedy jeden z mężczyzn przy stoliku powiedział, że z powodu takich wolontariuszy jak my ukraińska armia nigdy nie stanie się silna i piękna. Bo wolontariusze pomagają jej, zaspokajają wszystkie jej potrzeby, a państwo siedzi z założonymi rękami i nic nie robi. Ten człowiek miał na imię Mychajło. Od razu się pokłóciliśmy, chociaż do pewnego stopnia miał rację.
Jak się okazało, Misza słuchał Radia ROKS, zanim mnie poznał. A kiedy już się poznaliśmy, przestał – tak go wkurzyłam. I tyle. Bóg go za to ukarał, bo teraz „wkurzam go” 24/7 (śmiech).
Jaka to było, że mu się oświadczyłaś?
Wylądował w szpitalu. I wtedy zdałam sobie sprawę, że jeśli coś, nie daj Boże, się z nim stanie, będę nikim. Że jeśli nie pójdę do szpitala i nie będzie mnie przy nim, to nie będę w stanie rozwiązać żadnych problemów. Poprosiłam go więc o rękę. Pobraliśmy się w ciągu doby.
Zdjęcia z prywatnego archiwum
Ukraińska dziennikarka, piosenkarka i kompozytorka (pierwotnie była muzyka, która do tej pory nigdzie nie zniknęła). Swoją pracę w dziennikarstwie rozpoczęła od artykułów w magazynie muzycznym „Galas”. Przez wiele lat pracowała jako felietonistka kulturalna gazety „KP w Ukrainie”, była również redaktorką naczelną magazynu „Atelier”. Przez ostatnie kilka lat była krytykiem muzycznym w Vesti.ua, a wraz z wybuchem wielkiej wojny odnalazła się jako dziennikarka w reportażu społecznym.
Zostań naszym Patronem
Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy..
.avif)
