Zostań naszym Patronem
Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy.
Dla administracji terytorialnej w Polsce system PESEL jest ułatwieniem, gdyż pozwala na szybką identyfikację cudzoziemca. Przyspiesza również procedury urzędowe. Czy numer PESEL dla Ukraińców jest bezpłatny? Jak się o niego ubiegać? W tym artykule wyjaśniamy, jak uzyskać numer PESEL w Polsce i jakie są główne zalety jego posiadania.
Od 16 marca 2022 r. obywatele Ukrainy mogą ubiegać się o nadanie numeru PESEL w specjalnej procedurze uproszczonej. Polski numer identyfikacyjny można uzyskać w urzędach powiatowych i gminnych. Numer nadawany jest po dokonaniu identyfikacji na podstawie dostępnych dokumentów, które w niektórych przypadkach mogły utracić ważność.
Nadanie numeru PESEL obywatelowi Ukrainy - procedura szczególna
Wojna w Ukrainie była powodem wprowadzenia przez polskiego ustawodawcę specjalnej procedury nadawania numeru PESEL obywatelom Ukrainy, którzy schronili się w Polsce. Procedura szczególna dla Ukraińców oraz ogólna procedura nadawania tego numeru funkcjonują obecnie równolegle.
W przypadku obywateli Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej został uznany za legalny, stosuje się przepisy "Ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa".
Jak wynika z treści art. 4 ust. 1 ww. aktu prawnego, obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej został uznany za legalny, nadaje się numer PESEL, o którym mowa w art. 15 ustawy o ewidencji ludności, na podstawie wniosku złożonego w dowolnym organie wykonawczym gminy w Polsce.
Wniosek o nadanie numeru PESEL składa się osobiście w siedzibie organu wykonawczego gminy w terminie 30 dni od dnia przybycia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wniosek składa się w formie pisemnej na papierze, z własnoręcznym czytelnym podpisem wnioskodawcy, wypełnionym przez wnioskodawcę lub pracownika organu wykonawczego gminy na podstawie danych przekazanych przez wnioskodawcę.
Numer PESEL dla osób niepełnosprawnych i o ograniczonej sprawności
Jeżeli dana osoba nie może osobiście złożyć wniosku do organu jednostki samorządu terytorialnego ze względu na stan zdrowia lub niepełnosprawność, organ jednostki samorządu terytorialnego zapewnia możliwość złożenia wniosku w miejscu zamieszkania tej osoby.
W imieniu osoby nieposiadającej zdolności do czynności prawnych lub posiadającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych albo osoby, która ze względu na stan zdrowia lub niepełnosprawność nie może samodzielnie złożyć wniosku, wniosek składa jeden z rodziców, opiekun, wychowawca, opiekun tymczasowy lub osoba sprawująca faktyczną opiekę nad dzieckiem; w przypadku braku takich osób numer PESEL może zostać nadany z urzędu (z obowiązku, przez właściwy organ administracji). Należy podkreślić, że złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL w siedzibie organu samorządowego w imieniu osoby nieposiadającej zdolności do czynności prawnych lub posiadającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych wymaga obecności tej osoby przy składaniu wniosku. Wyjątek stanowią osoby, które nie ukończyły 12. roku życia, chyba że potwierdzenie tożsamości następuje na podstawie oświadczenia złożonego wobec braku wymaganych dokumentów potwierdzających tożsamość dziecka.
Czytaj także: Jak zablokować swój Pesel, aby uniemożliwić oszustom korzystanie z niego?
Numer PESEL dla Ukraińców - w jakich okolicznościach będzie potrzebny?
Głównym celem nadawania Ukraińcom polskiego numeru PESEL jest zapewnienie możliwości identyfikacji konkretnej osoby zarówno w systemie krajowym, jak międzynarodowym. Dostępność tego numeru stanowi też znaczne ułatwienie w codziennym funkcjonowaniu w Polsce. Oznacza to, że Ukraińcy będą potrzebowali numeru PESEL do rozpoczęcia działalności gospodarczej, zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz prowadzenia działalności zarobkowej na podstawie umowy cywilnoprawnej (umowy zlecenia).
Inne rodzaje działalności społecznej, w których wymagany jest numer PESEL dla Ukraińców w Polsce, to:
- rozliczenia w systemie podatkowym - numer ten służy do identyfikacji podatnika, a także do umieszczania i przetwarzania należności podatkowych;
- korzystanie z krajowego systemu emerytalno-rentowego - tutaj, podobnie jak w przypadku systemu podatkowego, numer PESEL pozwala na identyfikację emeryta lub rencisty i przetwarzanie danych tej osoby, co pozwoli przede wszystkim na uznanie uprawnień nabytych przez cudzoziemca w kraju jego pochodzenia, jeżeli Rzeczpospolita Polska i dany kraj zawarły w tej sprawie umowę międzynarodową;
- korzystanie z publicznego systemu oświaty - w ramach tego systemu numer PESEL jest powszechnie wykorzystywany w procedurze rekrutacyjnej oraz przy gromadzeniu informacji o uczniach i studentach;
- korzystanie z systemu świadczeń socjalnych - dzięki numerowi PESEL cudzoziemiec ma znacznie łatwiejszy i szybszy dostęp do niektórych rodzajów świadczeń.
Nadanie numeru PESEL jest procedurą standardową, która dotyczy również osób niebędących obywatelami polskimi. Obecnie uzyskanie numeru PESEL podlega dwóm procedurom: procedurze standardowej oraz procedurze przewidzianej dla obywateli Ukrainy, z uwagi na trwającą w Ukrainie wojnę. W obecnych realiach numer PESEL znacznie ułatwia cudzoziemcom funkcjonowanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności w zakresie rozliczeń podatkowych, dostępu do edukacji oraz systemu emerytalnego. Niekiedy numer ewidencyjny jest niezbędny - dotyczy to np. zakładania indywidualnej działalności gospodarczej przez Internet czy ubiegania się o świadczenie wychowawcze.
Czytaj także: Dlaczego Ukraińcy tracą status UKR w Polsce i jak go przywrócić?
Ilu Ukraińców otrzymało numer PESEL w Polsce?
Według stanu na grudzień 2023 r. w polskich rejestrach PESEL znajduje się około 1,5 mln uchodźców z Ukrainy, z czego 46% to kobiety w wieku aktywności zawodowej, a około 40% to dzieci w wieku szkolnym, które otrzymały numer PESEL ze statusem UKR - informuje prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Gertruda Uścińska. Podkreśla przy tym, że 52-54% kobiet pozostaje na stałe na polskim rynku pracy, o czym świadczy regularne opłacanie składek i podatków.
Z drugiej strony, dokumenty Departamentu wymieniają około 775 000 Ukraińców, którzy przybyli do Polski przed wojną.
Marian Savchyshyn, redaktor Sestry
Zostań naszym Patronem
Nic nie przetrwa bez słów.
Wspierając Sestry jesteś siłą, która niesie nasz głos dalej.
