Exclusive
20
min

Władczyni gór i wulkanów

Żeby wejść na Everest, sprzedała mieszkanie. Ukraińska wspinaczka Tatiana Jalowczak zdobyła swój szósty wulkan, najwyższy w Australii i Oceanii, ustanawiając kolejny rekord w historii wspinaczki.

Julia Ladnova

Tetiana na szczycie wulkanu Giluwe z ukraińską flagą podpisaną przez głównodowodzącego armii ukraińskiej generała Walerija Załużnego. Zdjęcie z prywatnego archiwum bohaterki

No items found.

Zostań naszym Patronem

Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy.

Dołącz

Tetiana Jalowczak jest pierwszą i jedyną ukraińską rekordzistką, która wspięła się na siedem najwyższych szczytów świata, a następnie zaczęła zdobywać najwyższe wulkany jeden po drugim. Niedawno rozwinęła ukraińską flagę na górze Giluwe (4300 m n.p.m.) w Papui Nowej Gwinei.

Pochodząca z Selidove w obwodzie donieckim, straciła dom w 2014 roku. Kiedy wybuchła wojna na pełną skalę, Tetiana pozostała w Ukrainie, aby zgłosić się na ochotnika i została przeszkolona jako lekarz frontowy W sierpniu 2023 r. Jalowczak była w Czernihowskim Teatrze Dramatycznym na konferencji poświęconej dronom, kiedy Rosjanie wystrzelili w kierunku budynku rakietę. Napisała książkę "Conquer Your Everest" o tym, jak zamienić porażkę w zwycięstwo.

Tetiana Jałowczak na tle wulkanu Giluwe, listopad 2023 r. Zdjęcie z archiwum bohaterki

"Gdyby nie moja porażka w drodze na Everest, nie zdobyłabym innych szczytów i wulkanów".

- "Jako dziecko bałam się wody, więc w dorosłym życiu postanowiłam zmierzyć się z tym strachem i przepłynąć Bosfor" - mówi Tatiana Jalowczak. "Często odwiedzam strefę wojny, ale nawet tam się nie boję, ponieważ jestem przygotowana na wiele rzeczy i wiem, jak się zachować. Jednak kiedy rosyjska rakieta nadleciała i wylądowała w pobliżu mojego domu pod Kijowem, kiedy zobaczyłam z okien poświatę po eksplozji, bardzo się przestraszyłam. Stało się to około czwartej nad ranem, spałam spokojnie, ale w ciągu sekundy wyskoczyłam z łóżka, położyłam się na podłodze i przykryłam kocem, aby odłamki mnie nie przecięły. To właśnie w takich momentach, kiedy nie jesteś przygotowany na niebezpieczeństwo, czujesz niesamowity strach, bez względu na to, jak nieustraszony jesteś w życiu. Jestem kobietą o silnej woli, ale czuję się też bardzo niekomfortowo podczas alarmów, gdy w domu zimno i ciemno.

Jak spełniłaś swoje marzenie o zdobyciu najwyższego szczytu świata?.

- Pomysł zdobycia Everestu narodził się w Kijowie, gdzie niespodziewanie znalazłam się w 2014 roku, kiedy rozpoczęła się rosyjska inwazja na mój rodzinny region - Donieck. Prowadziłem wtedy w Doniecku dobrze prosperujący biznes turystyczny i wyjechałam na wakacje na Mauritius, ale nie mogłam wrócić do domu. Jedyne, co miałam przy sobie, to była walizka z pareo i stroje kąpielowe. Zacząłem z nimi nowe życie. Pamiętam, że w tamtym czasie ludziom z Doniecka i Ługańska niechętnie wynajmowano w Kijowie mieszkania. Długo szukałam. W końcu znalazłem swój kąt w malowniczym kompleksie mieszkalnym niedaleko Kijowa, z lasem w pobliżu i miejscem na spacery. I podczas jednego z tych spacerów nagle zdałem sobie sprawę, że muszę iść na Everest. I musiałam to zrobić z ręcznikiem wyhaftowanym przez moją babcię. To połączenie międzypokoleniowe!  

Wyprawa jest dość kosztowna - około 60 tysięcy dolarów. Teraz mam sponsorów, ale wtedy nie miałam takich pieniędzy. Sponsorzy nie wierzyli w dziewczynę, która nagle zamierza wspiąć się na taki szczyt. Sprzedałam więc swoje mieszkanie w Doniecku (do dziś zastanawiam się, jak to zrobiłam), by opłacić wyprawę. Wspięłam się, zawiązałam pół ręcznika na szczycie, a drugie pół zabrałam ze sobą. Ta druga połowa była już w wielu miejscach, a teraz jest moją najcenniejszą relikwią. Jest też ze mną w Giluwe.

Na szczycie Mount Everest z ręcznikiem babci. 2016. Zdjęcie z prywatnego archiwum

- Planowałaś być pierwszą Ukrainką, która wejdzie na Everest, ale Iryna Galaj pokonała Cię o jeden dzień. Jak to przyjęłaś?

- Kiedy zamierzałam zdobyć Eurest, zorganizowałam konferencję prasową i ogłosiłam całemu krajowi, że wyruszam. Moim celem było być pierwszą, a nie tylko się wspinać. Kiedy więc okazało się, że Iryna wyruszyła dzień wcześniej i dotarła na miejsce jako pierwsza, ciężko było mi się pozbierać, płakałam i byłam wściekła. Ale teraz mogę powiedzieć: gdyby nie ta porażka, nie zdobyłabym siedmiu najwyższych szczytów na siedmiu kontynentach i nie pojechałabym na wulkany. Jestem wdzięczny, że wszystko potoczyło się tak, jak się potoczyło. Czasami porażka jest najlepszą motywacją.

W sumie wyprawa trwała 50 dni i było to niesamowite doświadczenie. Na Evereście po raz pierwszy użyłam butli z tlenem. Zebraliśmy się we wspólnym namiocie, założyliśmy maski i ćwiczyliśmy oddychanie. Pełna butla waży cztery kilogramy, a pusta trzy, ale na szczycie, gdzie liczy się każdy gram, to jak dźwiganie słonia na barkach. Zaskakujące jest to, że miejscowi Szerpowie, którzy pomagali nam we wspinaczce, weszli na sam szczyt bez butli. To niesamowici ludzie, potrafią nieść na swoich barkach ciężar równy ich własnemu. Pamiętam wiele ciekawych historii związanych ze wspinaczką. Między innymi to, jak odwiedziłam łaźnię na wysokości 5000 metrów. Na wysokości 7000 metrów naszyłam na rękawice emblemat klubu piłkarskiego Szachtar, aby świętować z nim 80. rocznicy powstania. Tragiczne wypadki zdarzają się już podczas schodzenia z Everestu. Tak, widziałem zamarznięte ludzkie ciała w drodze na dół, ale potraktowałam to jako ostrzeżenie, że uważność w górach jest najważniejsza.

Widok z Mount Everest. Zdjęcie z archiwum bohaterki

- Jesteś teraz na najlepszej drodze do zdobycia siedmiu najwyższych wulkanów na wszystkich kontynentach.

- Sześć zostało już zdobytych. Tylko pięciu osobom na świecie udało się zdobyć siedem najwyższych szczytów i siedem wulkanów. Na Ukrainie nie ma takich rekordzistów. Nie mniej trudne od wspinaczki są negocjacje z Papuasami. To jak Igrzyska Olimpijskie pod względem trudności. Pokonałem wysokość 4300 metrów bez ubezpieczenia, rozwinąłam niebiesko-żółtą flagę i, oczywiście, ręcznik mojej babci na szczycie góry Giluwe. Dzięki moim wspinaczkom opowiadam światu o Ukrainie, jej sile ducha i kulturze.

Kiedy wojna się skończy, marzę o zebraniu wielu gości w moim domu i rozłożeniu białego obrusa. Będzie dużo łez, uścisków i przeprosin dla tych, których nie udało się uratować. Nawiasem mówiąc, obrus już kupiłam.

Negocjacje z Papuasami są trudne, ale możliwe. Nowa Gwinea w 2017 r. Zdjęcie z archiwum bohaterki

"Czuję się komfortowo tam, gdzie jest ryzyko"

- W sierpniu 2023 roku, kiedy Rosjanie wystrzelili Iskandera w centrum Czernihowa, byłaś jedną z gościn na wystawie dronów w Teatrze. Jak pamiętasz ten dzień?

- Wszystko było dopracowane w najdrobniejszych szczegółach. Była rejestracja, hymn, minuta szacunku dla poległych żołnierzy i nagle nalot. Zostajemy poproszeni o udanie się do schronu. Ludzie wychodzą powoli i niechętnie, bo już się przyzwyczaili do alarmów i każdy w tym momencie myśli, że nic się nie stanie. Pamiętam, że w holu wisiał niesamowicie piękny kryształowy żyrandol, a ja lubię robić im zdjęcia. I pomyślałam: "Dobra, wrócę po zakończeniu alarmu i wtedy zrobię zdjęcie". Ale nie było dokąd wracać... Pamiętam, że początkowo planowałam usiąść w kawiarni niedaleko teatru, ale był to Dzień Zbawiciela i wielu ludzi z koszyczkami szło do kościoła, aby pobłogosławić miód i jabłka. Więc ja też poszłam do kościoła. Jakieś dwieście metrów od teatru usłyszałam potężną eksplozję. Poczułam silne uderzenie, ludzie wokół mnie zaczęli padać na ziemię, krzycząc i modląc się, a ja zamarłam jak w zwolnionym tempie i patrzyłam na liście spadające z drzew od fali uderzeniowej....

Rzuciłam się na pomoc ofiarom i wtedy przydał się kurs pierwszej pomocy, który przeszłam na początku wojny. Potem okazało się, że mój samochód został rozbity, a szyby wybite. Patrzyłam na skutki uderzenia rakiety i poczułam, że nie mogę sobie pozwolić na odkładanie czegokolwiek na jutro. Chcę żyć tu i teraz.

- Jak zaczęła się dla ciebie wojna na pełną skalę?

- W społeczeństwie mówiło się o tym tak dużo, że szok minął bardzo szybko. Byłam w domu w regionie Kijowa. Jak większość ludzi spałam, a kiedy usłyszałam dźwięk myśliwca nad moim domem, wstałam i poszłam zatankować samochód. Załadowałam do bagażnika kurtki, koce, śpiwory, poduszki i termosy. Dzięki swojemu doświadczeniu i kontaktom w turystyce wysłała matkę i dzieci do Bułgarii. Skontaktowała się z kolegami z zagranicy, którzy pomogli jej znaleźć obozy i kolonie letnie, w których Ukraińcy mogliby zamieszkać za darmo.

Tatiana Jałowczak z pomocą humanitarną dla regionu Chersonia. 2023. Zdjęcie z archiwum bohaterki

Ludzie wyjeżdżali do Bułgarii z psami, kotami, papugami, rybkami akwariowymi. Rozumiem i wspieram kobiety, które chcą chronić swoje dzieci, ale osobiście zdecydowałam, że nie opuszczę swojego kraju. Kiedy jeszcze pracowałam w turystyce, przez długi czas mieszkałam za granicą. Nie było to łatwe. To trudne uczucie uświadomić sobie, że na przykład nie jest się jeszcze Polakiem, ale nie jest się też Ukraińcem. Dziś dużo rozmawiam ze studentami, przemawiam na uczelniach i uniwersytetach jako mówca motywacyjny. I zawsze mówię młodym ludziom: "Chcę, aby nasz ukraiński niebieski paszport był najpotężniejszym paszportem na świecie. Teraz jest to paszport prawdziwych bohaterów i chcę, aby Szwajcarzy chcieli mieszkać u nas, a nie my w Szwajcarii. Wierzę w to i dlatego tu jestem.

В зону бойових дій ви їздили як волонтерка?

- Zdecydowałam się pojechać na front, kiedy zdałam sobie sprawę, że tutaj w Kijowie czujemy się zbyt bezpiecznie. Pojechałam zobaczyć, jak wygląda wojenna rzeczywistość. Pomimo ciągłego ostrzału artyleryjskiego dobrze spałam i miałem bardzo dobry apetyt. Mój mózg jest w dobrej formie, ponieważ muszę podejmować ważne decyzje dla siebie i innych. Kiedy ostrzał ma miejsce w stosunkowo bezpiecznych miastach na Ukrainie, dzieje się to z zaskoczenia i przeraża. Ale w strefie walk wszystko jest jasne i zrozumiałe - wojna to wojna. Mów, co chcesz, ale czuję się komfortowo tam, gdzie istnieje ryzyko. Moje życie było nim wypełnione przez długi czas.

No items found.
Р Е К Л А М А
Dołącz do newslettera
Thank you! Your submission has been received!
Oops! Something went wrong while submitting the form.

Dziennikarka, specjalistka ds. PR. Jest mamą małego geniusza z autyzmem i założycielką klubu dla mam PAC-Piękne Spotkania w Warszawie. Prowadzi bloga i grupę TG, gdzie wspólnie ze specjalistami pomaga mamom dzieci specjalnych. Pochodzi z Białorusi. Jako studentka przyjechała na staż do Kijowa i została na Ukrainie. Pracowała dla dzienników Gazeta po-kievske, Vechirni Visti i Segodnya. Uwielbia reportaż i komunikację na żywo.

Zostań naszym Patronem

Nic nie przetrwa bez słów.
Wspierając Sestry jesteś siłą, która niesie nasz głos dalej.

Dołącz
Czarownice z Buczy

20 sekund, by zestrzelić wrogi dron

– Mam 52 lata i troje dzieci. Z zawodu jestem lekarką weterynarii. Do ochotniczej formacji dołączyłam latem 2024 roku – mówi Walentyna Żelezko, pseudonim „Walkiria”.

Wojna zastała ją w rodzinnej wsi Nemiszajewe niedaleko Buczy. Słyszała ostrzał lotniska w Hostomelu i sąsiednich miast. Wrogie helikoptery latały tak blisko jej domu, że można było zobaczyć twarze pilotów:

– Było strasznie. Nie wiedzieliśmy, gdzie się podziać i co robić. Jak większość Ukraińców, myśleliśmy, że to się skończy za kilka dni. Ale kiedy Rosjanie w Buczy zaczęli znęcać się nad ludźmi i ich zabijać, postanowiliśmy uciekać. Tyle że było już za późno, znaleźliśmy się pod okupacją.

Walentyna Żelezko, „Walkiria”

Najbardziej bała się o swojego młodszego syna, który miał wtedy 8 lat. Słyszała, że Rosjanie znęcają się nawet nad dziećmi. By go chronić, nie rozstawała się z nożem.

– Byłam przerażona, w głowie krążyły mi straszne myśli. Wciąż nie tylko trudno mi o tym mówić, ale nawet wspominać. Myślałam nawet o zabiciu syna własnymi rękami, byleby tylko wróg nie znęcał się nad nim. Oczywiście nie zrobiłabym tego, ale taka myśl przemknęła mi wtedy przez głowę. Nigdy tego Rosjanom nie wybaczę – wyznaje.

11 marca całej rodzinie udało się wyrwać z okrążenia. Jednak myśl o zemście na wrogu i walce za kraj jej nie opuszczała. Pewnego dnia natrafiła w mediach społecznościowych ogłoszenie o naborze kobiet do oddziału „Czarownic bojowych”. Na rozmowę kwalifikacyjną zabrała ze sobą przyjaciółkę, która też ma już ponad 50 lat.

– Od razu nas zapytali: „Jaka jest wasza motywacja?”. Już po trzech minutach rozmowy z dowódcą zrozumiałyśmy, że zostajemy. Uważam, że państwa powinni bronić wszyscy. Przede wszystkim mężczyźni, ale kiedy widzisz te codzienne straty na froncie, to jak mogłabyś siedzieć w domu? Przecież my możemy zastąpić mężczyzn tutaj. Powiedziałyśmy dowódcy: „Nauczcie nas wszystkiego”.

Bieganie, pompki i przysiady w kamizelce kuloodpornej nie były tak trudne, jak przyzwyczajenie się do dyscypliny wojskowej i opanowanie broni.

Rozkładając i składając karabin Kałasznikowa, czułyśmy się jak dzieci z klockami LEGO. Wciąż pytałyśmy instruktorów: „Co to za część? Jak to się nazywa?”

Podczas strzelania od odrzutu kolby porobiły się nam siniaki, ale z czasem nauczyłyśmy się wszystkiego. Teraz zapach prochu dodaje nam adrenaliny.

Dyżury „Czarownic” trwają trzy godziny. Algorytm działania mobilnej grupy ogniowej jest standardowy: alarm – wyjazd na pozycję – czekanie – strzelanie... Każda w zespole ma swoje zadanie. Najważniejsze jest zgranie. Działania muszą być wyćwiczone do perfekcji, dlatego w każdą sobotę na poligonie doskonalą swoje umiejętności strzeleckie.

„Podczas strzelania od odrzutu kolby porobiły się nam siniaki, ale z czasem nauczyłyśmy się wszystkiego”

– Najbardziej bałam się, że zrobię coś nie tak i zawiodę swój oddział. Od rozkazu dowódcy na dotarcie na pozycję, ustawienie karabinu maszynowego, przygotowanie osprzętu i włączenie kamery mamy 10 minut.

Niebo, które jest podzielone na sektory, obserwują na tabletach. Na ekranie widać cel, wysokość, odległość i kurs wrogiego drona. Na tej podstawie trzeba ustalić punkt, w który strzelec powinien skierować ogień. Każda grupa mobilna odpowiada za swój sektor.

– Ostatnio trudniej nam zestrzeliwać drony, bo zaczęły latać nisko i szybko. Latają z prędkością około 50 metrów na sekundę, więc na zestrzelenie mamy do 20 sekund. Gdy lecą nisko, nasze radary mogą ich nie wykryć. Wtedy ich nie widzimy ich, orientujemy się tylko na podstawie dźwięku. Dlatego trzeba być maksymalnie skoncentrowanym i uważnie nasłuchiwać.

Zestrzelenie dronów jest trudniejsze w nocy, bo wróg maluje je na czarno. „Czarownice” używają karabinów maszynowych „Maxim” z 1939 roku.

– Są sprawne, chociaż czasami mogą zawieść. Trzeba je ciągle czyścić, rozbierać, napinać sprężyny. Owszem, mamy również lepszy karabin maszynowy dużego kalibru, ale bardzo chciałybyśmy mieć też „browningi”. Najlepsze uzbrojenie Ukraina wysyła na front.

Ale Rosjanie boją się nas. Czasami pokazują nas w telewizji i próbują wyśmiewać, deprecjonować: „Spójrzcie, oni nie mają już nikogo i nie mają czym walczyć. Nawet już ciotki z kuchni idą”

– Dopóki trwa wojna, moje miejsce jest tutaj. Teraz piszemy historię naszego kraju. Chcę po sobie zostawić godny ślad, mieć udział w zwycięstwie. Kiedyś powiem moim wnukom: „Wasza babcia, którą zwali Walkirią, pomagała walczyć z wrogiem”.

Najprzyjemniejszy dźwięk to dźwięk spadającego wrogiego drona

– Mam 32 lata. Z wykształcenia jestem menedżerką turystyki, pracowałam jako administratorka restauracji w Buczy. Spodziewałam się, że będzie wielka wojna, i nawet się do tego przygotowywałam: spakowałam walizkę z niezbędnymi rzeczami, zebrałam dokumenty, leki – wspomina żołnierka o pseudonimie „Kalipso”.

Kiedy się zaczęło, od razu wywiozła mamę do Hiszpanii, po czym wróciła. Pamięta, że bardzo denerwowały ją przerwy w dostawach prądu, a później aktywność wrogich dronów. Była już wtedy w dobrej formie fizycznej, poza tym od dzieciństwa znała broń, bo strzelać nauczył ją dziadek.

– Przyszłam do dowódcy i powiedziałam: „Będę u was służyć”. Usłyszałam: „Jeszcze cię nie przyjęliśmy”. Ale byłam wytrwała, przeszłam rozmowę kwalifikacyjną, a potem szkolenie. Jedyna przykrość, która mnie spotkała, to stwierdzenie dowódcy, bym zapomniała o długich paznokciach – uśmiecha się.

„Kalipso” na służbie

Była jedną z pierwszych, które dołączyły do buczańskiego oddziału obrony terytorialnej (DFTG). Na początku była dowódcą patrolu szybkiego reagowania. Pilnowała porządku w gminie, patrolowała ulice miasta, sprawdzała schrony przeciwbombowe, by nie były zamknięte w razie alarmu. Później pojawił się pomysł stworzenia plutonu „Czarownic”. Stanęła na jego czele.

– Zaczynałyśmy jako „Bojowe czarownice”, ale dziennikarze przemianowali nas na „Czarownice z Buczy”.

Miałam naszywkę z czarownicą na granatniku. Bardzo spodobała się dowódcy.

Pomyślałyśmy, że to trafne, bo w Ukrainie wszystkie kobiety są czarownicami, do tego wściekłymi na Rosjan za to, co zrobili z naszym krajem, miastem, ludźmi. Wielu moich towarzyszy zostało zamordowanych na terenie Buczy

Teraz „Czarownice z Buczy” mają bardzo dużo pracy, bo wróg każdego dnia i każdej nocy ostrzeliwuje ukraińskie miasta rakietami i dronami.

– Praktycznie każdej nocy jest niespokojnie. Jesteśmy zawiedzione, kiedy jakiś Szahid nie wlatuje w sektor naszego ostrzału. Bo każda chciałaby zestrzelić tego potwora, żeby nie trafił w czyjś dom, nie niszczył naszej infrastruktury, byśmy nie zostali bez światła, ogrzewania i wody. Jesteśmy dla Rosjan jak kość w gardle, dlatego zasypują nas dronami.

Zaczynały jako „Bojowe czarownice”, ale dziennikarze przemianowali je na „Czarownice z Buczy”.

Jej oodziałowi udało się już zestrzelić sześć wrogich dronów. „Kalipso” przyznaje, że najtrudniejsze w tej pracy jest czekanie:

– Pamiętam, jak było z pierwszym. Słyszeliśmy, że się zbliża, aż tu nagle po prostu wyskoczył zza drzew. W sekundę otworzyłyśmy ogień, bo znalazł się w sektorze naszego ostrzału. Kiedy usłyszałyśmy, jak spada, szalałyśmy ze szczęścia.

Najgorzej jest wtedy, gdy widać wrogiego drona, ale nie można go dosięgnąć z karabinu. I potem przeczytać w raportach, że ten dron spadł gdzieś w dzielnicy mieszkalnej.

– Był taki przypadek, że dron spadł na Hostomel. Przebił się przez dach, zniszczył ogrodzenie i drzewa. Na szczęście nie było ofiar. W takich momentach wyrzucasz sobie, że go nie zestrzeliłaś – nawet jeśli obiektywnie nie miałaś na to szans. Gdybyśmy miały lepsze uzbrojenie o większym zasięgu, wyniki naszej pracy byłyby znacznie lepsze.

Ostatnio wróg pokrywa drony nieznaną trucizną, która powoduje oparzenia płuc.

– Rosjanie regularnie wymyślają nowe strategie ostrzału. A my wymyślamy sposoby, jak im przeciwdziałać. To jak taniec, kręcimy się wokół siebie

– Kiedy jest alarm, przyjaciele często dzwonią do mnie i pytają, czy jestem na zmianie. Kiedy słyszą, że tak, mówią: „No to wszystko będzie dobrze ”. Ale ja zawsze wszystkim mówię, że alarmu nie wszczyna się bez powodu. Waszym obowiązkiem jako obywateli jest zejść do schronu, bo to wy odpowiadacie za swoje życie.

„Kalipso” marzy o tym, by się w końcu porządnie wyspać. Teraz śpi po 3-4 godziny na dobę. No i chce odwiedzić mamę w Hiszpanii. Nie widziała jej już ponad trzy lata.

Zdjęcia: prywatne archiwa bohaterek

20
хв

Czarownice z Buczy. Jak „Walkiria” i „Kalipso” polują na drony

Natalia Żukowska
śmierć nowotwory białaczka wojna

Oryna ma 33 lata. Jest wolontariuszką, współzałożycielką fundacji „Patroni zdrowia”, która pomaga rannym żołnierzom i cywilom. W 2022 roku chciała zaciągnąć się do wojska, ale na polsko-ukraińskiej granicy zobaczyła, że bardzo potrzebni są wolontariusze, więc zaczęła pomagać. Tam też, na granicy, dowiedziała się o swojej diagnozie. Od tego czasu, nie przerywając pracy dla fundacji, leczy się, przeszła też przeszczep szpiku kostnego. Nadzieja na wyzdrowienie nie trwała jednak długo. Po trzecim nawrocie choroby lekarze zalecili leczenie paliatywne.

Teraz Oryna przygotowuje się w Niemczech na śmierć. Ćwiczy, hoduje rośliny i prowadzi bloga o swoich ostatnich dniach. Opisuje w nim, co czuje, jak postrzega reakcje ludzi na chorobę, jakie zmiany zachodzą w niej samej i dlaczego tak ważne jest, by nauczyć się rozmawiać o śmierci z najbliższymi.

Podciąganie i taniec to mój protest

– Nie wolno mi już ćwiczyć na drążku ani tańczyć, ale i tak to robię – mówi Oryna. – Przebywanie wśród ludzi jest dla mnie niebezpieczne, bo mój układ odpornościowy prawie już nie funkcjonuje. Każda infekcja może zagrozić mojemu życiu. Muszę się ukrywać, nigdzie nie wychodzić, nosić maskę. To, że łamię zakaz i wybieram podciąganie się i taniec, jest moim protestem. Zmęczyło mnie nierobienie tego, czego tak bardzo chcę.

Czasami życie z chorobą jest takie, że już nie chcesz, by trwało. Niedawno moja znajoma umierała na raka w hospicjum. Jej życie trwało, ale była już tak zmęczona ciągłym bólem, że pytała: „Dlaczego na śmierć trzeba czekać tak długo?”

Zawsze prowadziłam aktywny tryb życia, uprawiałam sport, biegałam w ultramaratonach na 100 i więcej kilometrów, także w górach. To były duże obciążenia, ale mnie się podobało. Zawsze też dużo tańczyłam – zawodowo tańce ludowe w Polsce, w zespole „Mazowsze”. Przed chorobą często jeździłam też z przyjaciółmi na wspinaczkę skałkową. Byłam ciągle w ruchu. A w ciągu 3 lat choroby udało mi się przebiec zaledwie 6 kilometrów. Nie porównuję już jednak tego z tym, co było kiedyś. To nie miałoby sensu.

Oryna w zespole Mazowsze

– Kiedy wybuchła wielka wojna, byłam na wakacjach w Brazylii. Dowiedziawszy się o tym, zmieniłam bilet, żeby szybciej wrócić do Ukrainy – chciałam wstąpić do wojska. Gdy dotarłam do polsko-ukraińskiej granicy, zobaczyłam chaos. A ponieważ znam polski, zostałam, by pomóc.

Wkrótce poczułam znaczne osłabienie. Poszłam do lekarza, a ten zlecił mi badania. Szybko zadzwonili z laboratorium i zaprosili na wizytę. Powiedzieli: „Masz ostrą białaczkę, nie ma czasu do stracenia, natychmiast jedź do szpitala, zorganizowaliśmy ci łóżko”.

Bliscy i rodzina nie chcieli w to wierzyć. Zawsze byłam bardzo aktywna, prowadziłam zdrowy tryb życia, prawidłowo się odżywiałam, nie jadłam mięsa. Dlatego ta choroba była dla wszystkich jak grom z jasnego nieba. Wysłano mnie na leczenie do Niemiec, gdzie miałam przeszczep szpiku kostnego. Ale nie pomogło.

Sama też długo nie mogłam w to uwierzyć. Stadia akceptacji przeplatają się u mnie się ze stadiami targowania się i zaprzeczania. Kiedy leżysz w łóżku, bardzo trudno ci pogodzić się z sytuacją

Choroba odbiera kontrolę

Kiedy mówią mi: „Nie poddawaj się, walcz”, „Jesteś taka silna, na pewno dasz radę”, zazwyczaj już nie reaguję. Nieprzyjemnie słyszeć takie słowa. Odczuwam to jako dodatkową odpowiedzialność, a nawet presję. Wiem, że ludzie próbują mnie w ten sposób wesprzeć, dać do zrozumienia, że szczerze wierzą w moje wyzdrowienie. Ale ja nie kontroluję swojej choroby. Ani śmierci.

„To nie jest walka, bo tu nie ma przeciwnika. Nie mogę walczyć ani negocjować, to tak nie działa”

Nie wiem, co dzieje się z moim organizmem, jak szybko rozwija się choroba, nie mam na to wpływu – ani swoim nastawieniem, ani przekonaniami. To nie jest walka, bo tu nie ma przeciwnika. Nie mogę walczyć ani negocjować, to tak nie działa. Jedyne, co mogę zrobić, to wybrać, czy się leczyć, czy nie.

I nie zawsze wybór leczenia oznacza kontynuację walki, tak jak wybór dobrowolnego odejścia z życia nie oznacza poddania się. To bardzo trudna decyzja, która wymaga ogromnej siły

Był moment, kiedy myślałam o samobójstwie. Ono wydawało mi się czymś, nad czym mam kontrolę. Nie podoba mi się, że powoli gasnę, a ludzie wokół mnie muszą robić wszystko za mnie. Rozmawiałam o tym ze swoją psychoterapeutką. Oczywiście bałam się, bo w myśl prawa lekarz ma obowiązek poinformować odpowiednie służby, że pacjent planuje popełnić samobójstwo. Ale moja psycholożka odpowiedziała: „Dobrze. W takim razie musisz jechać do Szwajcarii”. Nie powiedziała niczego w stylu: „Życie jest piękne, świeci słońce”. To jej „dobrze” mnie wtedy podtrzymało.

W Szwajcarii dozwolona jest eutanazja bierna [samobójstwo wspomagane, kiedy pacjent sam decyduje o śmierci, ale przy asyście lekarzy – red.]. Moja znajoma, która przebywała w hospicjum, wspominała, że zaproponowano jej coś podobnego do uśpienia farmakologicznego. Kiedy dowiedziałam się o tej możliwości, poczułam spokój. Dobrze jest mieć wybór – odejść z godnością.

Frazy, których nie powinno być

Zapisuję frazy, które ludzie wypowiadają do mnie lub do innych pacjentów chorych na raka. Mam znajomą, której mąż też miał nowotwór; zachorowaliśmy w tym samym czasie. Pewnego razu powiedziała mi: „Och, przestań już udawać! Wracaj do zdrowia”. Bardzo mnie to poruszyło. Jej mąż zmarł niedawno.

Ludzie piszą też w komentarzach: „Hej, patrz, nadeszła wiosna! Wyjdź już z tego szpitala, przejdź się”. Nie wiem, dlaczego tak piszą. Czy to taka motywacja?

Myślicie, że nie mam ochoty wyjść na ulicę i się przejść? To nie dodaje otuchy, to obraża. Człowiek i bez was wiele znosi, na przykład ból. A ty jeszcze mówisz, że „ona źle się zachowuje”

Odkąd zaczęłam prowadzić bloga, ciągle dostaję rady. „Soda pomaga na wszystkie rodzaje raka. To klucz do wszystkiego”, „Korzenie mniszka lekarskiego pomogą”, „Trzy święte korzenie”. I jeszcze magiczne bębny, różdżki, połączenie z neosferą… Nie jestem pewna, czy ludzie, którzy proponują leczenie poprzez kontakt z neosferą, w ogóle wiedzą, co to jest neosfera. Ale sprzedają ten pomysł innym, a ci go kupują. Mając tak straszne diagnozy, ludzie często są skłonni wierzyć w cuda. Niestety tracą tylko cenny czas.

Oczywiście piszą też do mnie, żebym czytała Biblię. I o klątwach rodowych. Mojej znajomej powiedzieli na przykład, że ma raka dlatego, że nie urodziła dziecka (drugiego czy trzeciego). Bo jej kobieca energia, która miała przejść na dziecko, przeszła na chorobę.

Mam też subskrybentkę na YouTube, która komentuje każdy mój film. Pisze, że rak nie istnieje. Radzi mi, bym przestała bać się choroby, a wtedy wszystko się ułoży.

Inna ciekawa rzecz – horoskopy. Ktoś napisał mi, że choruję, bo nie otworzyłam, ale przeciwnie, zamknęłam jakieś swoje karty

Znam przypadki kiedy osoba chorowała i nie poddała się operacji, bo według horoskopu czas na operację był niekorzystny. Tymczasem onkologia dotyczy choroby, która nie czeka. Bardzo często operacja jest potrzebna „na wczoraj”.

Rak i śmierć nie mogą być tabu

O raku i śmierci mówimy bardzo mało. Na ten temat w sieci jest niewiele treści w języku ukraińskim. Kiedy zachorowałam, bardzo mi ich brakowało. Chciałam przeczytać historie ludzi, którzy zmagali się z tą samą chorobą, poznać ich doświadczenia. Kiedy kwestia śmierci stała się dla mnie aktualna, szukałam w Internecie informacji, jak się na nią przygotować, co należy zrobić. Znalazłam jedną kobietę, która o tym opowiadała, i dzięki jej słowom poczułam ulgę. Wtedy pomyślałam, że warto założyć bloga i opowiadać o własnych doświadczeniach. Być może to komuś pomoże.

Bo śmierć i tak przyjdzie do każdego. Obecnie w Ukrainie umiera tak wiele osób... Przy tym nadal nie umiemy rozmawiać o śmierci. Znajoma opowiadała, że kiedy jej ojciec chorował na raka, wszyscy wokół (w tym on sam) udawali, że nic się nie dzieje. Mówiła, że to było bardzo dziwne, że w rodzinie brakowało jej rozmów o chorobie. Dlatego teraz przeżywa ze mną doświadczenie, którego wtedy nie miała.

Są też ludzie, którzy nie tylko unikają rozmów o raku i śmierci, ale wręcz ukrywają to przed bliskimi. Znam historię, kiedy ludzie przeprowadzili się do innego miasta, by sąsiedzi nie dowiedzieli się, że członek ich rodziny ma raka. Dlatego prowadzę swojego bloga. Może ktoś w końcu porozmawia z bliskimi. Może zrozumie, że ten temat nie powinien być tabu.

Weterani to nie „biedni ludzie”

Nawet teraz nadal kieruję fundacją. To mój wkład we wspólną sprawę. Ale to kierowanie staje się coraz trudniejsze. Z powodu choroby nie robię tego tak skutecznie, jak kiedyś. Szukam kogoś, kto mnie zastąpi.

Byłabym szczęśliwa, wiedząc, że ta ważna sprawa będzie się rozwijać i nie zakończy się po mojej śmierci

Współzałożycielką fundacji „Patroni zdrowia” zostałam wiosną 2022 roku. Wtedy wpadłam na pomysł, by bezpośrednio wspierać rannych żołnierzy i cywilów w Ukrainie. Zrazu była to tylko inicjatywa, fundację zarejestrowaliśmy później. Na początku inwazji było wielu chętnych do pomocy, udało nam się zebrać zespół. Teraz wolontariuszy jest mniej – niektórzy zostali zmobilizowani, inni po prostu odeszli. W fundacji pozostały cztery osoby. Jej głównym zadaniem jest rehabilitacja po odniesionych ranach. Pomogliśmy ponad stu żołnierzom.

Ludzie zwracają się do nas również o pomoc prawną, pomoc w przypadku utraty dokumentów, proszą o skontaktowanie ich z placówkami służby zdrowia, poszukują możliwości rehabilitacji, proszą o przetłumaczenie dokumentów itp. Za wszystko to płacimy. Mamy stałych patronów, którzy co miesiąc przekazują nam niewielkie kwoty. Czasami ogłaszamy zbiórki na konkretne cele.

Mieliśmy popularny kierunek: implanty drukowane w 3D. Mamy kilka inicjatyw z dziedziny rehabilitacji sportowej: łucznictwo, wspinaczka skałkowa dla weteranów... Ten drugi kierunek szczególnie mi się podoba. Kiedy byłam w Kijowie, chodziłam na zajęcia z adaptacyjnej wspinaczki skałkowej, rozmawiałam z żołnierzami, widziałam, jak bardzo im to pomaga.

Większość środków, które otrzymujemy, pochodzi od Ukraińców, zwłaszcza tych z zagranicy. Niemcy aktywnie pomagali nam na początku wojny, ale teraz się już zmęczyli

Często nasi patroni i ci, którym oni pomogli, utrzymują kontakt. Była historia o „kozaku” z poważnymi i rozległymi oparzeniami. Kupiliśmy mu maści, leki. Znalazł się też patron gotowy do bezpośredniej pomocy. Spotkali się. Przesłali mi zdjęcie, na którym się obejmują. A potem we trójkę graliśmy w grę online. Tak nasze relacje przeszły w inny wymiar (śmiech – red.) – od zgłoszenia na stronie fundacji do wirtualnej gry.

Ludzi, którzy zwracają się do nas o pomoc, nazywamy „kozakami” i „kozaczkami”. Chcielibyśmy, żeby weteranów nie postrzegano jako „biednych ludzi”. To silne osobowości, tyle że na tym etapie potrzebują pomocy. Nie chcemy używać słów: „ofiara”, „poszkodowany” itp. Chcemy czegoś pozytywnego.

Kiedyś chodziłam do grupy wsparcia dla chorych na raka. Jedną z głównych idei było odwrócenie uwagi i wspieranie innych. Pomoc innym pozwala oderwać myśli od siebie. Ale szczerze mówiąc, nie zawsze to pomaga. Bo żeby wspierać innych, trzeba mieć choć trochę energii. A przede wszystkim trzeba pomóc sobie, a dopiero potem dzielić się z innymi.

Na tamtym świecie zajmę miejsce dla przyjaciół

Od dawna chciałam nauczyć się podciągania, lecz brakowało mi dyscypliny.

Teraz nie ma co już tego odkładać – drugiej szansy na pewno nie będzie. Pomyślałam, że umrę, nie podciągnąwszy się ani razu

Zaczęłam ćwiczyć z trenerem po trzecim nawrocie choroby. To bardzo mi pomaga zarówno psychicznie, jak fizycznie. Myślę, że jeśli będę czuła się mniej więcej normalnie i będę regularnie trenować, za miesiąc się podciągnę. Podoba mi się to, że czegoś pragnę. To przyjemność.

Kolejna przyjemność to dla mnie świeże owoce. Po przeszczepie szpiku kostnego nie mogłam ich jeść przez kilka miesięcy.

Podczas treningu

Radziłabym ludziom więcej rozmawiać o śmierci. Rozumiem, że to niełatwe – ale to konieczne. Pierwsza rozmowa, druga rozmowa... Kiedy przestaniemy zaprzeczać, że to może się nam przydarzyć, staje się łatwiej.

Teraz wraz z bliskimi możemy już swobodnie rozmawiać o mojej śmierci. Żartujemy sobie. Córka mojej przyjaciółki mówi: „Kiedy po śmierci odrodzisz się w kimś innym, daj mi znak, żebym wiedziała, że to ty”. Inni przyjaciele proszą, żebym tam, w tym innym świecie, zajęła dla nich miejsce. Dzięki takim rozmowom czuję się znacznie lepiej. Śmierć nie jest już postrzegana jako coś strasznego i nienaturalnego.

Kiedyś dostałam w prezencie zestaw „Wyhoduj to sam”. Posadziłam nasiona, ale nic z tego nie wyszło. Pomyślałam, że spróbuję jeszcze raz. Wzięłam pestki granatu i posadziłam. Teraz mam 10 kiełków, chcę je rozdać moim bliskim. Będą im przypominać o mnie po mojej śmierci. Mama poradziła mi, żebym nadała im imiona osób, którym planuję je podarować. Tyle że wtedy, jeśli jakiś kiełek uschnie, będzie mi smutno. Dlatego nie będą miały imion.

Zdjęcia: prywatne archiwum bohaterki

20
хв

Oryna Czubycz: – Nauczmy się mówić o śmierci

Ksenia Minczuk

Możesz być zainteresowany...

Ексклюзив
20
хв

Dziś wojna to nie tylko czołgi i artyleria. To także drony i AI

Ексклюзив
20
хв

Gabrielius Landsbergis: – Tylko Ukraina może powstrzymać Rosję

Ексклюзив
20
хв

Strach jest wtedy, gdy widzisz twarz swojego wroga. Niepokój – gdy boisz się nieokreślonego

Skontaktuj się z redakcją

Jesteśmy tutaj, aby słuchać i współpracować z naszą społecznością. Napisz do nas jeśli masz jakieś pytania, sugestie lub ciekawe pomysły na artykuły.

Napisz do nas
Article in progress