Zostań naszym Patronem
Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy.
Bohaterowie, nie ofiary wojny
– Często jeżdżę na linię frontu, z koncentratorami dla wojska i różną pomocą wolontariuszy – mówi Ołeksandr Pedan, współproducent projektu Second Wind. – Raz zabrałem 11 żołnierzy z protezami nóg i rąk na ściankę wspinaczkową, potem oni zaproponowali mi wyjazd w góry. W 2024 roku, w Dzień Niepodległości Ukrainy, z siedmioma chłopakami mającymi protezy pojechaliśmy na połoninę Wesniarka w Karpatach. Tam przekonałem się, że to świetna rehabilitacja dla naszych żołnierzy.
Więc kiedy Hennadij Hazin, autor i producent projektu Second Wind, zwrócił się do mnie z propozycją wzięcia w nim udziału, nie wahałem się ani chwili. Cieszyłem się, że takie rzeczy będzie można robić globalnie i zwrócić jeszcze większą uwagę na kwestię rehabilitacji naszych weteranów.
Mam już doświadczenie w kontaktach z żołnierzami noszącymi protezy. Myślę, że znaleźliśmy wspólny język. Czekałem więc tylko, aż wyruszymy.
Ksenia Minczuk: – Jaki był wasz cel?
Ołeksandr Pedan: – Głównym celem była wspinaczka i zwrócenie uwagi opinii publicznej na naszych weteranów, nauczenie ludzi większej tolerancji, patrzenia na takie osoby z szacunkiem, a nie z litością. Oczywiście chcemy również dotrzeć do żołnierzy po amputacjach. Chcemy pokazać im, że życie się nie kończy, że społeczeństwo się o nich troszczy. Że są bohaterami, a nie ofiarami wojny. I chcemy zwrócić uwagę świata na Ukrainę i problemów naszych weteranów.
Wszystkie te nasze cele udało się połączyć się w jeden wielki ruch. Zaczęli się z nami kontaktować weterani, organizacje i światowe media. Dlatego stworzyliśmy fundację charytatywną „Drugi oddech UA”. Będzie pomagać w rehabilitacji żołnierzy po urazach poprzez aktywny tryb życia i sport.
Co było najtrudniejsze podczas wspinaczki na Kilimandżaro?
Martwiłem się o chłopaków i o Olę. Nie chciałem, żeby coś im się stało. Widziałem, jak było im ciężko. Poza tym kręciliśmy duży film o tej historycznej wspinaczce. Musieliśmy filmować także tam, gdzie mogliśmy odpoczywać, by film był kompletny. Ja filmowałem i wszyscy nasi kamerzyści filmowali. O nich też się martwiłem.
Chłopaki i Ola umówili się ze sobą, że będą szli, „dopóki nie padną”. To brzmiało dla mnie przerażająco
Zdałem sobie sprawę, że nie żartują. Gdyby ktoś naprawdę zemdlał na wysokości 5895 metrów, to co robić? Jak go nieść, jak go ratować? Czasami musisz się zatrzymać, poddać, a ja wiedziałem, że oni tego nie zrobią. To było najstraszniejsze.
Z czego jesteś najbardziej dumny?
Z nich, naszych bohaterów. Są niesamowici. Niezniszczalni. Inspirują cały świat. Ustanowili rekord świata. Zasłużenie. Jestem z nich bardzo dumny.
Który moment wspinaczki zrobił na Tobie największe wrażenie?
Końcowy atak, zdobycie szczytu. Dotarliśmy tam w nocy, szliśmy po zboczu w ciemności. To najtrudniejsza rzecz we wspinaczce. Już myśleliśmy, że nie damy rady – i nagle wyszło słońce, którego nie było już od kilku dni. Zobaczyliśmy je ponad chmurami, doszliśmy do łagodniejszej części stoku, ze śniegiem. To było niesamowite, jak objawienie.
Pięcioro twardych ludzi
Przez całą drogę na wysokość 5 895 metrów uczestnicy wspinaczki szli ramię w ramię mimo zmęczenia, choroby wysokościowej, wyczerpania fizycznego i emocjonalnego. Trzymali się dzięki wzajemnemu wsparciu. Władysław Szatiło wyznał: „Nie mieliśmy prawa się zatrzymać, dopóki przynajmniej jeden z nas szedł”.
Kim są ci ludzie?
Przed inwazją Olga Jegorowa, pseudonim „Wysota”, podnosiła ciężary, była mistrzynią sportu, trenerką i entuzjastką wspinaczki. 24 lutego 2022 r. dołączyła do wolontariuszy, a później do sił zbrojnych. W 2023 r. została poważnie ranna, ale już po trzech miesiącach leczenia wróciła do służby. Później znów została ranna i znów wróciła na front. Dziś marzy o zabieraniu ludzi w góry, podróżowaniu po świecie na rowerze i napisaniu książki.
Mychajło Matwijiw „Gryzli” służy od 2021 r. W grudniu 2023 r. w pobliżu wsi Welyka Nowosiłka nadepnął na minę przeciwpiechotną i stracił część nogi. Po rehabilitacji i otrzymaniu protezy prowadzi aktywny tryb życia: wędruje, podróżuje, uprawia wakesurfing i snowboard.
Ołeksandr Michow „Ragnar” jest weteranem, społecznikiem i wolontariuszem. W 2023 r. podczas misji bojowej pod Ługańskiem stracił część nogi poniżej kolana. W 2024 r. zdobył pierwsze miejsce w Mistrzostwach Ukrainy w para ju-jitsu i drugie miejsce na mistrzostwach świata w tej dyscyplinie w Abu Zabi.
Władysław Szatiło „Szatia” walczył od 2014 r. W marcu 2019 r. stracił prawą nogę podczas pracy w szarej strefie, ale później wrócił do służby. W 2022 r. został złotym i brązowym medalistą na Warrior Games w Stanach Zjednoczonych, w 2024 r. zdobył srebro na mistrzostwach świata w biegu przez płotki i został członkiem drużyny „Strong Spirit Games 2024”.
Roman Kołesnyk „Dobriak” jest kandydatem na mistrza sportu w mieszanych sztukach walki. Ze sportem był związany zawsze i nie porzucił go, gdy doznał kontuzji – nadal uprawiał boks i parkour. Poza tym wciąż pisał i rapował, rozwijał własną markę odzieżową i był wolontariuszem. Niedawno został mistrzem pankrationu na ogólnoukraińskim turnieju „Idę do Ciebie”. Jako jedyny na ringu zawodnik z protezą.
Pomóż mi iść, bracie
– Przede wszystkim chciałem zmotywować naszych kontuzjowanych żołnierzy, chłopaków i dziewczyny – wyjaśnia Roman Kołesnyk. – Chciałem, żeby zobaczyli, że możesz robić nadludzkie rzeczy, jeśli masz pragnienie życia.
Kiedy dowiedziałem się, że nakręcą o tym również film, który zobaczy cały świat, natychmiast się zgodziłem. To pomoże ludziom przekonać się, że jesteśmy silni i niezłomni, że walczymy, chociaż rozdziera nas terrorystyczny kraj.
Jakie były największe wyzwania podczas przygotowań?
Przygotowania nie były trudne. Przez całe życie byłem w sporcie i w warunkach bojowych (nie chodzi tylko o wojnę). W życiu musisz mieć charakter i być zahartowany.
A co było najtrudniejsze?
Choroba wysokościowa. To nas po prostu powaliło. Kręciło nam się w głowie, przewracaliśmy się, brakowało nam tlenu, nie mieliśmy siły. Do tego stłukłem goleń mojej zdrowej nogi. Ale szedłem dalej, zaciskając zęby
Wiem, że mieliście do dyspozycji specjalne rozwiązania techniczne na tę wyprawę. Na czym polegały?
Zrobiono dla nas specjalne spodnie, z łatwym dostępem do protez. Mogliśmy je rozpiąć od stóp do miednicy. Dzięki temu każdy z nas mógł szybko wyregulować protezę, sprawdzić, czy wszystko jest w porządku, zdjąć ją, by szybko wytrzeć spoconą nogę. Musieliśmy korzystać z tego rozwiązania dość często. Dosłownie już 20 minut po rozpoczęciu wspinaczki zatrzymałem się, by wytrzeć nogę.
Jak wspieraliście się podczas wspinaczki?
Zawsze interesowaliśmy się swoim zdrowiem – niezależnie od tego, czy potrzebowaliśmy pigułki, czy innej pomocy. Zachęcaliśmy się nawzajem, żartowaliśmy. To dawało nam siłę. Rozmawialiśmy o wszystkim – o przyjaźni, wojnie, wspinaczce, sporcie.
Staliśmy się przyjaciółmi. Kiedy przechodzisz przez tak trudne momenty w życiu, kiedy dzielisz się z kimś na górze ostatnim batonem i kroplą wody, zdajesz sobie sprawę, że ta osoba jest gotowa oddać za ciebie wszystko. I właśnie tak było z nami. Nikt nie szczędził niczego innym. Ja na przykład miałem skurczony kikut i okazało się, że zapomniałem skarpety na niego w obozie. Chłopaki bez wahania dali mi swoje, chociaż każdy mógł swojej potrzebować.
Były momenty, w których myślałeś o poddaniu się?
Jedynym był ten, kiedy odniosłem kontuzję. Bałem się, że moje ciało tego nie wytrzyma i się poddam. Wcześniej, po powrocie do domu, kiedy odniosłem podobną kontuzję, kiedy upadłem dwa razy i skręciłem nogę – zdjąłem protezę i przez kilka dni nie mogłem jej założyć, tak bolało.
Więc gdy na wysokości 4350 metrów doznałem podobnej kontuzji, schowałem się pod kurtką i nawet uroniłem łzę. Bo zdałem sobie sprawę, że mogę schodzić, ale nie wspinać się
A tam, na dole, będzie ewakuacja, leczenie... Jednak wszyscy mnie wspierali, więc nie mogłem się poddać. Wstałem i szedłem dalej.
Co czułeś, kiedy wstałeś?
Nadludzką siłę. W sobie, mojej drużynie i moim kraju. Zdałem sobie sprawę, że nie wszystko poszło na marne, że możemy i musimy pokonać wszystkie przeszkody.
Kiedy tak leżałem i krwawiłem, fizycznie czułem się jak ranny. Choroba wysokościowa mnie powaliła. To było jak wtedy, kiedy krwawiłem po ostrzale z czołgu wroga. Było mi wtedy ciepło i chciałem zasnąć. Na szczycie było tak samo: ciepło, ciężko, chciałem tylko zamknąć oczy, położyć się i pozwolić, by to wszystko już się skończyło.
Jakie znaczenie ma dla Ciebie zdobycie Kilimandżaro po tym wszystkim, czego doświadczyłeś na wojnie?
Ono jest jak życie. A życie to walka. Będziesz upadać, nie będziesz mógł oddychać, nie będziesz miał tlenu – ale twoim zadaniem jest walczyć i iść dalej
Góra mnie zmieniła, choć nie potrafię jeszcze dokładnie określić jak. Myślę, że minie trochę czasu, zanim to pojmę. Ale kiedy zdobyłem Kilimandżaro, natychmiast zdałem sobie sprawę z wartości rodziny, bliskich ludzi, a nawet mojej własnej wartości. Że możesz czerpać przyjemność z picia wody, oglądania słońca, rozmowy z ukochaną osobą, przytulania rodziców. To banalne: masz rodziców, oni żyją. Nie potrzebujesz milionów dolarów. To takie proste.
Zadedykowałeś komuś tę wspinaczkę?
Nie dedykowałem jej bezpośrednio, lecz podczas całej wspinaczki rozmawiałem w myślach z moim przyjacielem, Maksymem „Rugby”, który zginął na wojnie w 2022 r. Rozmawiam z nim prawie codziennie od jego śmierci.
Poszedłem na Kilimandżaro i poprosiłem go o pomoc. Kiedy zaginął bez wieści, powiedziałem mu w głowie: „Maksym, bracie, weź moją siłę, byś mógł przetrwać. Wykorzystaj moją energię”. A kiedy wspinałem się na górę, prosiłem go: „Maksym, pomóż mi iść, bracie. Daj mi swoje ramię. Daj mi swoją energię”. Bardzo mnie motywował. I zobaczyłem go tam, na Kilimandżaro.
Bo o życie trzeba walczyć
Na konferencji prasowej po waszym wejściu na szczyt Ołeksandr Pedan powiedział, że góra mogła cię zatrzymać. Gdyby tak się stało, to czy poszedłbyś na nią jeszcze raz?
Oczywiście, że tak. Gdyby mnie nie wpuściła, wróciłbym, by dokończyć to, co zacząłem. Na 100 procent.
Jak wykorzystasz to doświadczenie, by pomagać innym?
Będę pokazywał ludziom, że życie jest wartością, o którą musisz walczyć. Upadliśmy, kręciło nam się w głowie, nie mieliśmy siły, ale szliśmy dalej.
Czy uważasz, że ta wyprawa może zmienić nastawienie społeczeństwa do weteranów i osób niepełnosprawnych?
Ona już zmienia nastawienie. Ludzie widzą, że weterani nie są biednymi, połamanymi ludźmi, nad którymi trzeba się użalać czy płakać. Jesteśmy nadludźmi, mamy supermoce i wielkie pragnienie życia. Nawet jeśli to życie zostało nam niemal odebrane.
Mam wrażenie, że jest w Tobie znacznie więcej życia niż u wielu innych ludzi. Bo znasz jego wartość. Jestem Ci za to bardzo wdzięczna.
Zdjęcia: Second Wind
Dziennikarka, pisarka, podcasterka. Uczestniczka projektów społecznych mających na celu rozpowszechnianie informacji na temat przemocy domowej. Prowadziła własne projekty społeczne różnego rodzaju: od rozrywki po film dokumentalny. W Hromadske Radio tworzyła podcasty, fotoreportaże i filmy. Podczas inwazji na pełną skalę rozpoczęła współpracę z zagranicznymi mediami, uczestnicząc w konferencjach i spotkaniach w Europie, aby rozmawiać o wojnie na Ukrainie i dziennikarstwie.
Zostań naszym Patronem
Nic nie przetrwa bez słów.
Wspierając Sestry jesteś siłą, która niesie nasz głos dalej.
